Kripto paraların ilk vaadi açıktı: aracıları devre dışı bırakmak, işlem maliyetlerini yok etmek ve finansal gücü bankalardan alıp doğrudan kullanıcıya vermek. Ancak F&D dergisinde Eswar Prasad’ın ...
Kripto paraların ilk vaadi açıktı: aracıları devre dışı bırakmak, işlem maliyetlerini yok etmek ve finansal gücü bankalardan alıp doğrudan kullanıcıya vermek. Ancak F&D dergisinde Eswar Prasad’ın değerlendirmesi, stablecoin’lerin bu hikâyeyi radikal biçimde tersine çevirdiğini söylüyor. İlk bakışta şeffaf, hızlı ve düşük maliyetli bir ödeme çözümü gibi görünen stablecoin ekosistemi, aslında küresel finans mimarisini yeniden yazabilecek ölçekte bir güç yoğunlaşmasına işaret ediyor. Bu dönüşümün merkezinde teknoloji şirketleri, büyük bankalar, regülatörler ve yatırımcılar var; sonuç ise piyasaları önümüzdeki on yıl boyunca belirleyecek yeni bir güç haritası olabilir.
Bitcoin ve benzeri kripto varlıkların ödeme aracı olarak başarısız olması, stablecoin’lere geniş bir alan açtı. Tek sorun şu: Stablecoin’ler merkeziyetsiz değil; aksine, tüm yapıyı kuran ve yöneten özel şirketlerin etrafında şekilleniyor. İşlem doğrulama süreçleri, kullanım kuralları, rezerv politikası ve güven yönetimi tamamen şirketlere bağlı. Bu nedenle stablecoin ekosistemi teknik olarak blokzincir üzerinde çalışsa da ekonomik anlamda “kurumsal tekelleşmeye” zemin hazırlıyor. Bir yatırımcı için bu, risk–getiri dengesinin artık sadece piyasa oynaklığına değil, aynı zamanda şirketlerin bilanço gücüne, piyasa payına ve regülasyon ortamına bağlı olduğu anlamına geliyor.
ABD’deki yeni regülatif açılım, özel şirketlere stablecoin ihraç etmenin kapılarını açtı. Meta’nın 2019’da regülatör engeliyle durdurulan Libra projesi bugün artık çok daha yüksek ihtimalle geri dönebilir. Amazon gibi devler stablecoin ihracına girişirse, bu sadece kripto piyasasını değil, ödeme sistemlerini, kredi piyasalarını ve uluslararası ticaret akışını kökten dönüştürebilir. Bu gelişme, yatırımcılar için iki temel sonuç doğuruyor: Birincisi, teknoloji devlerinin bilanço gücünü dijital para ölçeğine taşıması, değer zincirlerini daha da derinleştirecek ve piyasa hakimiyetini artıracak. İkincisi, regülasyonun gevşediği dönemlerde bu şirketlerin piyasalarda tetikleyici etkisi daha agresif olabilir. Büyük şirketlerin stablecoin’leri, geleneksel finansın bazı alanlarında dolar likiditesine alternatif bir araç haline gelerek yeni likidite kanalları açabilir.
Bu yapı aynı zamanda büyük bankaların da oyuna dahil olmasına yol açtı. Banka mevduatlarının tokenleştirilmesi, sınır ötesi transferlerde hız sağlarken aynı zamanda büyük bankaların stablecoin benzeri yapılarla küresel etki alanını genişletmesine olanak tanıyor. Yatırımcı açısından bu durum, “banka gücü + blokzincir verimliliği” kombinasyonunun yeni bir finansal ürün sınıfı yaratabileceğini gösteriyor. Ancak risk de aynı ölçüde büyüyor: küçük ölçekli bankalar rekabet avantajlarını kaybedebilir, kredi piyasası daha az oyunculu hale gelebilir ve finansal istikrar açısından kırılganlık artabilir.
Küresel cephede tablo daha da karmaşık. Dolar destekli stablecoin’ler açık ara en yüksek talebi görüyor. Bu trend devam ederse ABD dolarının mevcut üstünlüğü sadece sürmekle kalmayacak, blokzincir tabanlı ödeme sistemlerinde de standart para birimi haline gelerek rakip para birimlerinin alanını daraltacak. Avrupa Merkez Bankası’nın dijital euroyu hızlandırmasının nedeni tam da bu risk. Yatırımcı için çıkarım net: Doların küresel egemenliği, blokzincir çağına taşınarak daha kalıcı bir nitelik kazanabilir. Bu durum uzun vadeli döviz sepetleri, portföy dağılımı ve gelişmekte olan ülkelerin varlıklarına yönelik risk primlerinde belirleyici olabilir.
Gelişmekte olan ülkeler için stablecoin ekosistemi daha sert bir risk barındırıyor. Amazon, Meta veya finans devleri tarafından çıkarılan dolar endeksli stablecoin’ler, yerel para birimleri üzerinde gölge dolarizasyon yaratabilir. Yüksek enflasyonlu ekonomilerde bu süreç çok daha hızlı işler. Bu senaryo, yatırımcı açısından iki yönlü okunabilir: Bir yandan stablecoin tabanlı ödeme sistemleri gelişmekte olan ülkelerde işlem maliyetlerini düşürerek ticareti kolaylaştırabilir. Öte yandan, yerel para değer kaybederken stablecoin talebi arttıkça sermaye kontrolleri sıkılaşabilir, volatilite artabilir ve politika riskleri keskinleşebilir.
Tüm bu tabloya rağmen stablecoin’lerin en güçlü tarafı, finansal sistemin kronik sorunlarını görünür hale getirmesi. Uluslararası ödemelerde yıllardır çözülemeyen gecikmeler, yüksek ücretler, tahsilat sorunları stablecoin’ler sayesinde hızlıca aşılabiliyor. Göçmen işçiler para transferini daha ucuz yapıyor, şirketler sınır ötesi ticarette günlerce beklemiyor. Yatırımcılar için bu süreç hem yeni bir pazarın büyüdüğüne hem de verimsiz alanlarda büyük fırsatlar olduğuna işaret ediyor.
Ancak riskler göz ardı edilemez. Kara para aklama ve terör finansmanı riskleri stablecoin ekosisteminde daha karmaşık hale geliyor. Ödeme sistemleri parçalanabilir, likidite akışları şirketlerin kontrolüne kayabilir, küresel finansal mimari daha kırılgan hale gelebilir. Bu nedenle güçlü, uluslararası uyumlu bir regülasyon ihtiyacı her zamankinden daha kritik. Fakat büyük ekonomilerin bile kendi yolundan gitmeyi tercih ettiği bir dönemde küresel uyum ihtimali zayıf. Bu durum, yatırımcıların her ülkede farklı regülasyon, farklı risk primi ve farklı stablecoin kabulü ile karşılaşacağı çok kutuplu bir piyasa yapısı anlamına geliyor.
Stablecoin’ler, finansı yeniden şekillendiren en güçlü teknolojik dönüşümlerden biri olabilir. Ancak yatırımcı için esas mesele, bu dönüşümün inovasyonu mu yoksa tekelleşmeyi mi hızlandıracağı. Kriptonun devrimci ideali olan “dağıtılmış güç” bir kez daha test ediliyor. Eğer kontrol birkaç dev şirketin ve büyük bankanın elinde toplanırsa, yeni finansal düzen çok daha verimli fakat çok daha kırılgan olabilir. Bu da yatırımcıya basit ama kritik bir soru bırakıyor: Yeni dijital finans düzeni, fırsatların mı y,oksa risklerin mi dünyası olacak?
