Bank of Japan (BOJ), 2013 yılından itibaren uygulamaya koyduğu Kuantitatif ve Niteliksel Gevşeme (QQE) programı kapsamında Japonya Hükümeti’nin net yeni borçlanmalarının neredeyse tamamını satın aldı. Bu politika sayesinde uzun vadeli faizler düşük tutulurken, piyasada tahvil arzına karşı talep sorunu yaşanmadı.
Ancak bu dönem 2023 sonu itibarıyla sona erdi. Artık Japon tahvil faizleri, BOJ müdahalesi olmadan belirleniyor. Bu da, yatırımcıların gerçek risk algısı doğrultusunda faizleri yeniden fiyatlamaya başladığı yeni bir dönemin kapılarını araladı. Özellikle 30 yıllık tahvil faizlerinin son dönemde rekor seviyelere çıkması, bu fiyat keşfi sürecinin en net göstergelerinden biri.
Kim Alıyor, Kim Satıyor?
Yukarıdaki grafikte, 2006’dan 2024’e kadar Japon hükümeti tahvillerinin kimler tarafından satın alındığı ve piyasalara nasıl dağıldığı görülüyor. 2013’ten itibaren mavi renkli BOJ alımları dikkat çekici şekilde artıyor. Özellikle 2016’daki YCC (Yield Curve Control) uygulamasıyla birlikte alımlar zirveye ulaşıyor.
Ancak 2022-2024 döneminde BOJ’un geri çekilmesiyle birlikte, tahvillerin önemli kısmı yeniden özel sektör, bankalar ve yabancı yatırımcılar tarafından absorbe ediliyor. Bu da faizlerdeki yükselişi tetikliyor.
Borç/GSYH: %240 ile Ne Kadar Sürdürülebilir?
Japonya’nın kamu borcunun GSYH’ye oranı %240 seviyelerinde. Bu oran, gelişmiş ülkeler içinde en yükseği. Faizlerin düşük kaldığı dönemlerde bu oran sürdürülebilir gibi görünse de, BOJ’un desteğini çekmesiyle birlikte bu borcun piyasa tarafından nasıl fiyatlanacağı ciddi bir soru işareti haline geldi. Yüksek borç stoku, faizlerin %1-2 seviyelerine çıkması durumunda dahi bütçeye çok büyük yük bindirebilir.
Yatırımcıya Notlar
– Japon tahvillerinde yaşanan bu dönüşüm, global portföy yöneticileri için yeni bir fiyatlama paradigması anlamına geliyor.
– BOJ’un piyasadan çekilmesi, tahvil faizlerinde yukarı yönlü baskıyı artırıyor ve bu durum Japon Yeni üzerinde de etkili olabilir.
– ABD ve Avrupa merkez bankalarının bilanço küçültme adımlarıyla birleştiğinde, tahvil piyasalarında yeni dalgalar yaşanabilir.
