Giriş:
İtalya’nın en büyük petrol rafinerisi ISAB, üç yıl önce Rus Lukoil tarafından elden çıkarılmasının ardından yeniden krizin eşiğinde. Yeni sahibi olan Yunan milyarder George Economou ile emtia devi Trafigura arasında, tesisin ham petrol tedarik anlaşması üzerine çıkan anlaşmazlıklar, rafinerinin geleceğini tehdit ediyor.
Ana Gelişmeler ve Bağlam:
ISAB Rafinerisi, İtalya’nın toplam rafinaj kapasitesinin yaklaşık %20’sini karşılıyor ve Sicilya’nın Priolo kentinde bulunuyor. 2023 yılında Lukoil’in AB yaptırımları nedeniyle satışa zorlandığı bu stratejik tesis, GOI Energy tarafından, Trafigura’nın desteğiyle satın alındı. Satın alma süreci, şeffaflıktan uzak ilerledi ve yatırımcıların kimliği kamuoyuna açıklanmadı.
FT’nin elde ettiği belgelere göre, satın alma sırasında GOI’nin kontrolünü elinde bulunduran Argus fonunun en büyük yatırımcısı, 2022’de Ukrayna işgali sonrası Rus petrolünü deniz yoluyla taşıyan en büyük aktörlerden biri olan George Economou idi.
Yatırımcılar Arasında Gerilim:
Rafinerinin yeni yatırımcıları arasında yer alan Economou, Trafigura ile imzalanan 10 yıllık ham petrol tedarik ve ürün satış sözleşmesinin, şirketin zarar etmesine yol açtığını savunuyor. Bu anlaşmanın, yalnızca Trafigura’nın kârını garanti altına alırken, tesisin zarar etmesine sebep olduğunu dile getiriyor.
Trafigura ise anlaşmaların “piyasa koşullarına uygun ve bağımsız ticari ilkelerle” yapıldığını belirtiyor ve rafinerinin rekabetçi kalabilmesi için daha fazla yatırım yapılması gerektiğini vurguluyor.
İtalya’da Tepkiler Büyüyor:
Satış onayını veren İtalyan hükümeti, o dönem GOI Energy’nin rafineri işletme konusunda yeterli deneyime sahip olmayan yatırımcılardan oluştuğu yönünde artan eleştirilerle karşı karşıya. Uzmanlara göre, bu kadar sermaye yoğun bir sektörde, yatırımcının finansal gücü ve sektörel deneyimi büyük önem taşıyor.
Wood Mackenzie’den Alan Gelder şu ifadeyi kullandı:
“Bu tür varlıklar yüksek yatırım gerektirir ve nakit akışları oynaktır. Bu nedenle alıcının mali yapısı kritik önemdedir. Geriye dönüp bakıldığında, İtalya hükümeti farklı bir seçeneği değerlendirmeliydi.”
Sözleşme Krizi ve Gelecek Belirsizliği:
Economou, bu yıl Sicilya yetkililerine başvurarak, ISAB için mahkeme dışı bir “işletme krizi yapılandırma süreci” başlattı. Amaç, Trafigura ile yapılan tedarik anlaşmasını yeniden müzakere etmek veya iptal ettirmek. Ancak bu sözleşmenin, rafineriyi satmak isteyen yatırımcılar açısından ciddi bir engel teşkil ettiği de belirtiliyor.
Economou, GOI Energy’ye daha önce verdiği borcun geri ödenmemesi üzerine bunu hisseye çevirerek, şirketin %99’unun kontrolünü eline geçirmiş durumda.
Satış sürecinde GOI yaklaşık 180 milyon euro ödeyerek, rakip teklif sahipleri Vitol ve Crossbridge’i geride bırakmıştı. Ancak sektördeki kaynaklara göre rafinerinin stoklarındaki petrol için de ayrıca yüz milyonlarca euro ödenmişti.
Sonuç ve Beklentiler:
ISAB rafinerisinin kaderi, bir yandan artan enerji ve karbon maliyetleriyle, diğer yandan yatırımcılar arasındaki anlaşmazlıklarla belirsizliğini koruyor. Tesisin kapanması durumunda, yalnızca 1.000 doğrudan çalışan değil, bölgedeki 8.500 dolaylı iş de risk altına girebilir.
İtalyan hükümetinin stratejik yatırımlarda daha şeffaf ve deneyim odaklı yaklaşımlar benimsemesi gerektiği yönündeki çağrılar ise giderek artıyor. Önümüzdeki süreçte, ISAB’ın ayakta kalıp kalamayacağı büyük ölçüde taraflar arasında sağlanacak yeni bir ticari uzlaşmaya bağlı.
