İran, Birleşmiş Milletler’in nükleer denetim organı olan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile yürütülen iş birliğini “geçici olarak” askıya aldığını açıkladı. Karar, Tahran’ın Batı ile tırmanan gerilimi yeni bir boyuta taşıdığına işaret ediyor.
Yeni seçilen Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, yasağın İsrail ve ABD tarafından düzenlenen son saldırıların ardından, “nükleer altyapının ve bilim insanlarının güvenliği tam olarak sağlanana kadar” yürürlükte kalacağını söyledi. Açıklama, İran’ın bu tesislerde muhtemel yeni güvenlik protokolleri devreye alacağı sinyalini verirken, UAEA’nın sahadaki etkisinin daha da azalacağına işaret ediyor.
Zaten kısıtlı olan denetim faaliyetlerine dair bu yeni engel, Viyana’da yürütülen diplomatik trafiği ve JCPOA (nükleer anlaşma) çerçevesindeki revizyon umutlarını zayıflatıyor. İran daha önce UAEA’nın bazı kritik tesislere erişimini sınırlandırmış; ancak iş birliğini tamamen koparmamıştı. Şimdi ise “askıya alma” kararı, bu dengenin de bozulduğunu gösteriyor.
Piyasa etkisi?
Enerji ve güvenlik analistlerine göre, bu adım bölgedeki jeopolitik risk primini artırabilir. Özellikle İsrail’in nükleer tesislere yönelik olası önleyici hamlelerine dair spekülasyonlar, petrol fiyatlarında yukarı yönlü baskı yaratabilir. İran, nükleer programıyla ilgili şeffaflığı azaltırken aynı anda Batı’yla müzakere kartlarını da yeniden karıyor.
Şeffaflık yerine caydırıcılık:
Pezeshkian’ın güvenlik vurgusu, Tahran’ın nükleer programını yalnızca enerji veya diplomasi aracı olarak değil, aynı zamanda caydırıcı bir “ulusal onur” meselesi olarak gördüğünün de altını çiziyor.
