İngiltere’nin borç defteri: “104 sterlin borç için 100 sterlin yetmez”
Londra’nın mali kulislerinde aynı soru dönüp duruyor: İngiltere kendi koyduğu mali kurallara hâlâ uyabiliyor mu? IMF bile bu konuda “kuralları esnetin, daha sağlam bir çerçeve oluşturun” diye nasihat veriyor. Çünkü tablo giderek şüpheli.
Rakam basit: GSYİH’nin %100’üne eşit bir ulusal borç, demek oluyor ki yalnızca faizi ödemek için her yıl GSYİH’nin %4’ü kadar vergi toplamak gerekiyor. Yani bugün alınan 100 sterlinlik borç, seneye 104 sterlin olarak geri dönüyor. Borcu çevirebilirsiniz ama faizi ödemeden iş dönmez.
Peki sorun nerede? Gelirler yeterince hızlı artmıyor. Yılda %5 nakit gelir artışı olsa sorun kalmazdı, ama reel GSYİH’de %2 bile lüks sayılıyor. Enflasyonu da Merkez Bankası frenliyor. Böyle olunca borç, “şoklara karşı tampon” olmaktan çıkıp kalıcı yük haline geliyor.
Geçmişten dersler
İkinci Dünya Savaşı sonrası borç çok daha yüksekti ama üç sihirli araç vardı:
- Enflasyon → borcu eritiyordu.
- Finansal baskı → bankalara devlet kâğıdı tutma zorunluluğu, getirilerin düşük tutulması.
- Sermaye kontrolleri → döviz karneyle, tatilcinin cebindeki pound bile sınırlıydı.
Bugün ise serbest piyasa dönemindeyiz; yatırımcılar “belirsizlik” gördüğünde tek yaptığı şey belli: Daha yüksek faiz ve risk primi istemek.
Siyasi taraf
Borç azaltma planlarını halka satmak kolay değil. NHS’yi veya savunmayı finanse etmek için vergi artışı anlatılabilir ama “borcu düşüreceğiz, kemer sıkıyoruz” demek siyasetçinin tabutuna çivi çakmak gibi. O yüzden hükümet, kuralları sürekli revize ediyor. FT’nin dediği gibi: İngiltere’de mali kuralların ortalama ömrü 4 yıl. Yani dayanıklılığı süt kutusu kadar!
Yatırımcı için ders
İngiltere’nin hikâyesi, yatırımcıya net bir mesaj veriyor:
- Borç yükü arttıkça oynaklık artacak.
- Faizler yukarıda kalacak.
- Sterlin varlıklarında risk primi yükselmeye devam edecek.
Kısacası: İngiltere’nin borç defteri “zaman kazanmak” üzerine yazılmış. Ama piyasalar zamanı affetmez. Bugün 100 borç, yarın 104 geri ödeme… Bu basit aritmetiği anlamayan politikacı, yatırımcıya daha fazla faiz ödemek zorunda kalır.
