Gazze’de Çöküş Yakın Görünüyor
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile Katar merkezli uydu kanalı El Cezire’nin neredeyse hiçbir konuda fikir birliği yok. Ancak her iki taraf da, Gazze Şeridi’ni kontrol eden İslami hareket Hamas’ın dirençliliği konusunda hemfikir. 21 aydır süren savaşın ardından Netanyahu, Hamas’ın hâlâ tam anlamıyla yenilmediğini ısrarla savunuyor. Öte yandan El Cezire, Hamas’ın İsrail’e karşı verdiği mücadeleyi öven yayınlarını aralıksız sürdürüyor.
Ancak Gazze’den gelen çok sayıda tanıklığa göre, Hamas artık son nefesini veriyor. Askerî ve siyasi liderliği neredeyse tamamen ortadan kaldırılmış durumda. Yönetim işlevini yitirdi. Boşluğu çeteler ve yağmacılar dolduruyor. Halk desteği çökme noktasında; son anketlere göre Gazze halkının sadece %6’sı Hamas’ı destekliyor. Yurt dışındaki destekçileri ise geri çekiliyor. Kuruluşundan yaklaşık 40 yıl sonra Hamas, tarihi olarak en zayıf anına yaklaşıyor.
Liderlik Çöküyor
İsrail’in kalıcı bir ateşkes için sürgününü şart koştuğu Hamas liderliğinden geriye çok az kişi kaldı. Askerî konseyin üyelerinden sadece biri hayatta. Mayıs ayında, Hamas’ın Gazze Şehri tugayının başı Ezz el-Din el-Haddad, kendini lider ilan etti. Hayatta kalmak için elinde tuttuğu yaklaşık 20 İsrailli rehineyi canlı kalkan olarak kullandığı belirtiliyor. İsrail ordusu ise onun iletişim altyapısını ve komuta zincirini yok etti. Hâlâ bazı dağınık hücreler İsrail askerlerine pusu kurup öldürse de, Gazze halkının daha dar alanlara itilmesine karşı ciddi bir direniş gösterilmiyor.
Siyasi liderlik de benzer şekilde çökmüş durumda. Gazze’deki 15 kişilik siyaset bürosunun çoğu öldürüldü. Hayatta kalan üç isim ise yurtdışına kaçtı. Gazze içindeki hükümet çökmenin eşiğinde. Sağlık ve eğitim bakanlarının hayatta olduğu söylense de, iletişimleri kesilmiş durumda. Bir zamanlar sorumlu oldukları 36 hastane, 12 üniversite ve yüzlerce okul, bugün büyük ölçüde harabeye dönmüş durumda. İçişleri ve adalet bakanlarından trafik polislerine kadar pek çok kişi İsrail tarafından öldürüldü. Hamas’ın 2007’de bastırdığı aşiret temelli çeteler tekrar ortaya çıktı ve İsrail’in bağımsız yardım kuruluşları aracılığıyla Gazze’ye soktuğu az miktardaki yiyecek yardımlarını yağmalamaya başladı.
İsrail Aşiretleri Silahlandırıyor
Ocak ayında ilan edilen ateşkesten sonra Hamas yeniden Gazze’de kontrolü sağlamıştı. Ancak bugün hem daha zayıf, hem de daha fazla rakiple karşı karşıya. Netanyahu’ya göre, İsrail Gazze’deki bazı aşiretleri silahlandırdı. Bu aşiretlerden en az altısı kendi bölgelerini ilan etti ve Hamas kalıntılarıyla her gün çatışmaya giriyor. İsrail’in bu gruplara daha fazla alan açmak istediği görülüyor.
Eski Gücünden Eser Yok
2009’da zirve noktasına ulaşan Hamas, o dönem Filistin Ulusal Konseyi’ndeki koltukların çoğunu talep edecek kadar güçlüydü. Bu, Batı Şeria’daki Mahmud Abbas liderliğindeki El Fetih ile barışmak ve Gazze ile Batı Şeria’yı birleştirmek için pazarlık gücüydü. Bugün ise, İsrail izin verirse Abbas’ın adamları büyük ihtimalle Gazze’yi kolaylıkla devralabilir.
Dış destek de erimiş durumda. Hamas’ın aylık 30 milyon dolar aldığı Katar ve 15 milyon dolar aldığı İran, bu destekleri kesti (Katar’ın yardımı İsrail üzerinden aktarılıyordu). İsrail’in İran ve Lübnan’daki müttefiki Hizbullah’a vurduğu darbeler, Hamas’ın silah ve lojistik hattını da zayıflattı. Hamas, iddialara göre bugün bazı silahları İsrail’in silahlandırdığı aşiretlerden satın alıyor. Diasporadaki destekçileri de baskı altında: İngiltere, Hamas’a yakın bir sivil itaatsizlik grubunu terör örgütü ilan etti. Bugün diasporadaki Filistinlilere seçim hakkı verilse Hamas hâlâ oy kazanabilir — ama böyle bir hakları yok.
Karargâhlar: Doha ve İstanbul
Hamas’ın karar verici kadrosu, hâlâ Katar’ın başkenti Doha ve İstanbul gibi şehirlerde faaliyetlerini sürdürüyor. Ancak Gazze üzerindeki gerçek kontrolü kaybettikten sonra artık etkili bir güç değil. Ellerindeki son koz, hayatta kalan İsrailli rehineler. Ancak yakında bu rehine pazarlığını da bir ikinci ateşkes karşılığında bırakmak zorunda kalabilirler. Eğer Gazze halkına sorulacak olsaydı, çoğu muhtemelen Hamas’ın kalan neyi varsa bırakıp teslim olmasını isterdi. ■
