- Londra gümüş stokları 2021’den bu yana %33 eridi, küresel arz açığı 800 milyon onsa yaklaştı.
- Gümüş fiyatı ons başına 50 doların üzerine çıktı; fiziki piyasada premiumlar patladı, rafinerilere teslimatlar gecikiyor.
- Talep tarafını yeşil enerji, savunma sanayi ve yatırımcı akımı sürüklerken, arzın %70’i yan ürün madenciliğine bağlı olduğu için üretim artışı sınırlı kalıyor.
Londra’da Gümüş Depoları Boşalıyor: Tarihi Arz Krizi Derinleşiyor
Küresel piyasalarda kritik stratejik metallere erişim her geçen gün zorlaşıyor. Enerji dönüşümünün “gizli kahramanı” olan gümüş, son yılların en derin arz krizlerinden birinin merkezinde. Londra Metal Market (LBMA) kasalarında tutulan envanterler son 3 yılda %33 düşerek alarm seviyesine inerken, piyasada fiziki gümüş bulmak giderek zorlaşıyor.
Gümüş fiyatı ons başına 50 doların üzerine çıkarak 1980 Hunt Kardeşler spekülasyonu sonrası görülen zirve seviyeleri test ediyor. Ancak analistlere göre bu kez tablo spekülatif değil: yapısal arz açığı ve parabolik talep artışı gümüşü yeni bir süper döngünün eşiğine getirdi.
Arz Açığı 5. Yılında: Biriken Defisit 800 Milyon Ounsa Dayandı
Silver Institute verilerine göre küresel gümüş talebi üst üste 4 yıldır üretimi aşıyor. 2024’te talep 1,16 milyar ons olurken, toplam maden üretimi ve geri dönüşüm 1 milyar onsun altında kaldı.
| Yıl | Talep (milyar ons) | Arz (milyar ons) | Açık (milyon ons) |
|---|---|---|---|
| 2020 | 1.03 | 0.98 | -50 |
| 2021 | 1.07 | 1.00 | -70 |
| 2022 | 1.14 | 1.00 | -140 |
| 2023 | 1.17 | 1.01 | -160 |
| 2024* | 1.16 | 1.00 | -160 |
| Toplam | – | – | ~580–600 |
Piyasa oyuncularına göre, resmi olmayan fiziki işlemler ve OTC ticareti de eklendiğinde toplam açık 800 milyon onsa yaklaşıyor.
Talebi Patlatan Faktörler
Talepteki artış tek bir sektörden değil, çoklu bir trendden kaynaklanıyor:
- Güneş enerjisi sektörü rekor kırıyor. PV panellerin üretiminde gümüş kritik rol oynuyor; tüketim 3 yılda %150 arttı.
- Elektrikli araçlar ve 5G elektroniği, gümüşün endüstriyel kullanımını yukarı taşıyor.
- Savunma sanayi, radar sistemleri ve güdümlü mühimmatlarda gümüş kullanımı nedeniyle stratejik stok yapıyor.
- Yatırımcı talebi yükselişte: Enflasyon ve dolar riskine karşı fiziki gümüş ve madeni para satışları ABD ve Almanya’da son 10 yılın zirvesinde.
- Hindistan etkisi: Çin’den Hong Kong üzerinden tedarik zorlaşınca Hindistan ithalatı rekor kırarak 2024’te 3 kat arttı.
Arz Neden Artmıyor?
Gümüş fiyatı rekor kırarken neden madenciler üretimi artırmıyor? Çünkü:
- Gümüş birincil değil, ikincil metal. Üretimin %70’i bakır, çinko ve kurşun madenlerinin yan ürünü.
- Yani fiyat artsa bile üretim bakır ve çinko yatırımlarına bağlı olarak ancak dolaylı şekilde artabiliyor.
- Üstelik büyük üretici ülkeler Meksika ve Peru’da regülasyon ve vergi baskısı, Çin’de kapasite sınırlaması yatırımları baskılıyor.
Londra’da Fiziki Panik: Külçe Uçakla Taşınıyor
LBMA depolarında 2021’de 850 milyon ons olan “serbest dolaşımdaki gümüş” bugün yaklaşık 200 milyon onsa düştü. Bu tarihi düşüş, büyük traderları külçeleri transatlantik uçuşlarla taşımaya zorladı.
Bu, genelde altın için kullanılan yüksek maliyetli bir lojistik yöntemdi. Gümüş için tercih edilmeye başlanması fiziki erişim krizinin sertleştiğinin işareti olarak görülüyor.
ABD Tarafından Yeni Şok: 232. Madde Soruşturması
ABD Ticaret Bakanlığı’nın 232. Madde soruşturması ile gümüş ithalatına gümrük tarifesi getirebileceği yönündeki haberler piyasayı sarstı. Olası tarifeler:
- Gümüş fiyatlarında yeni %15–20 prim yaratabilir
- ABD’de endüstriyel üretim maliyetini artırabilir
- Küresel tedarik zincirini yeniden şekillendirebilir
Piyasada Ne Oluyor? – Yatırımcı Ne Yapıyor?
Spot piyasada fiziki gümüş premiumu bazı ülkelerde %20’ye kadar çıktı. ABD’de silver eagle madeni paraları liste fiyatının %25 üzerinde satılıyor. ETF’ler ise rekor giriş alıyor.
Uzmanlar iki ayrı fiyat oluşumuna dikkat çekiyor:
- Kâğıt gümüş (COMEX kontratları) hâlâ görece sakin
- Fiziki gümüş piyasasında kıtlık sertleşiyor
Bu durum “gümüşün altın gibi stratejik metale dönüşme süreci” olarak yorumlanıyor.
Uzman Yorumu
“Bu klasik bir fiyat rallisi değil. Bu yapısal bir arz çöküşü. Gümüş, enerji dönüşüm çağının en kritik metali olabilir.”
— Metals Focus Analistleri
Sonuç: Gümüşte Yeni Hikâye Başlıyor
- Arz artırılamıyor, çünkü yapısal madencilik kısıtları var
- Talep kalıcı, çünkü EV + güneş enerjisi + savunma üçlüsü sürdürülebilir büyüyor
- Fiziki erişim zorlaşıyor, stoklar eriyor
- Fiyat baskısı yukarı yönlü, bazı kurumlar ons için 75–100 dolar tahmini yapmaya başladı
Gümüş artık yalnızca bir değerli metal değil; enerji jeopolitiğinin yeni stratejik varlığı. Önümüzdeki dönemde gümüş krizi, yalnızca madencilik değil, jeopolitik, ticaret ve enerji planlamasının da konusu olacak.
