• Orta Asya liderleri Beyaz Saray’da Trump’la buluştu; Özbekistan ve Kazakistan liderlerinden “dünya lideri” ve “göklerden gönderilmiş lider” ifadeleri dikkat çekti.
• Kazakistan, hem ABD ile nadir toprak elementleri anlaşması imzaladı hem de Abraham Anlaşmaları’na katılan ilk Orta Asya ülkesi olmaya hazırlanıyor.
• Washington’da iç siyasette “shutdown krizi” derinleşirken, Başkan Yardımcısı Vance’in sert açıklamaları Beyaz Saray’daki diplomasi trafiğine gölge düşürdü.
Washington’da bu hafta tarihî bir diplomasi trafiği yaşanıyor. Başkan Donald Trump, Kazakistan, Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Kırgızistan liderlerini Beyaz Saray’da ağırlıyor. Görüşmelerin gündeminde kritik mineraller, İsrail’le normalleşme süreci ve Çin’den bağımsız tedarik hatları yer alıyor. Ancak zirveye damga vuran, Orta Asya liderlerinin Trump’a yönelik alışılmadık ölçüde övgü dolu sözleri oldu.
“Dünyanın Başkanı” ve “Göklerden Gelen Lider”
Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev, toplantıda Trump’a dönerek,
“Başkan Trump, biz Özbekistan’da size ‘Dünyanın Başkanı’ diyoruz. Sekiz savaşı durdurdunuz. Eminim ki Rusya-Ukrayna savaşını da sadece siz durdurabilirsiniz.”
ifadelerini kullandı.
Ardından söz alan Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev ise övgüyü bir adım öteye taşıdı:
“Siz göklerden gönderilmiş büyük bir lider ve devlet adamısınız. Başkanlığınızda Amerika altın bir çağa giriyor. Vizyonunuzu takdir ediyorum.”
Bu açıklamalar, Trump’ın ikinci dönem dış politika vizyonunda “barış mimarı” söyleminin yeniden öne çıkarıldığının sinyali olarak yorumlandı.
Kazakistan’dan Çifte Hamle: Nadir Topraklar ve Abraham Anlaşmaları
Beyaz Saray görüşmesinin hemen öncesinde, Kazakistan ile ABD arasında nadir toprak elementleri ve kritik mineraller anlaşması imzalandı.
Bu adım, Washington’un Çin’e bağımlı tedarik zincirlerini çeşitlendirme stratejisi açısından kilit önem taşıyor. Kazakistan, lityum, toryum, tungsten ve nadir toprak metalleri bakımından bölgenin en zengin ülkesi konumunda.
Aynı gün içinde Kazakistan’ın İsrail’le diplomatik normalleşmeyi güçlendiren Abraham Anlaşmaları’na katılacağı da Axios tarafından doğrulandı.
Bu hamleyle Kazakistan, Orta Asya’da İsrail’le açık diplomatik iş birliğini resmileştiren ilk ülke olacak.
Netanyahu’nun 2016’daki Astana ziyaretiyle başlayan ilişkiler, bu adımla artık jeopolitik ortaklık seviyesine taşınıyor.
Washington kaynaklarına göre bu, Trump yönetiminin “Orta Asya–Ortadoğu enerji koridorunu” yeniden canlandırma planının da bir parçası.
ABD İçinde Kriz, Dışarıda Gövde Gösterisi
Ancak Beyaz Saray’da diplomasi trafiği sürerken, ABD içinde tablo çok farklı.
Başkan Yardımcısı J.D. Vance, federal hükümetin kapanmasına ilişkin süren siyasi çıkmaza dair şu sert uyarıyı yaptı:
“Bunların hepsi geliyor. Tüm Amerikalılar için ciddi seyahat gecikmelerine yol açacak bir havacılık krizi. Yoksul Amerikalılar için gıda yardımlarının tükenmesi. Ordumuz üzerinde büyük baskılar. Bu kriz artık trajediye dönüştü.”
Vance’in sözleri, Senato’daki bütçe anlaşmazlığının ülke çapında derinleştiğini gösteriyor. Washington’un iç politik krizi büyürken, Trump yönetimi aynı anda hem dışarıda diplomatik zaferler hem içeride siyasi denge sınavı veriyor.
Trump’ın “C5+1” olarak bilinen Orta Asya stratejisi, ilk kez bu kadar güçlü bir ekonomik çerçeveyle yürütülüyor.
Kazakistan’la yapılan kritik mineraller anlaşması, ABD’nin Çin karşısındaki “stratejik maden diplomasisi”nin yeni ayağı.
Aynı zamanda Abraham Anlaşmaları’nın Orta Asya’ya genişlemesi, İsrail–Arap normalleşmesinin Avrasya’ya taşındığını gösteriyor.
Buna karşın iç politikada Vance’in uyarıları, Trump yönetiminin “küresel liderlik” iddiasının mali sınırlarını hatırlatıyor.
Beyaz Saray bir yanda küresel sahnede altın çağ mesajları verirken, diğer yanda federal hükümetin kapalı kalma riskiyle karşı karşıya.
Washington’un dışarıda güç, içeride kriz senaryosu yeniden sahnede.
Trump, aynı anda hem “dünyanın başkanı” hem “bütçesi kapanmış ülkenin lideri” olma paradoksunu yönetmek zorunda.
