BS Ekonomi Bağımsız Medyasını Destekleyin
Eğer abone iseniz giriş yapınız.
Komutan Twig ve ekibindeki kadınlar, Zaporijya cephesine yakın bir kafeye girip alkolsüz mojitolar sipariş ediyor. Uzakta, ara sıra patlayan top atışlarının sesi duyuluyor. Twig’in silah arkadaşı Titan, “öldürmek” kelimesinin cinayet çağrışımı yaptığını ve bunun yanlış olduğunu söylüyor; onun yerine görevini “Rusları tasfiye etmek” olarak tanımlamayı tercih ediyor. Beş kişilik bu tim, tamamen kadınlardan oluşan ve sayıları giderek artan insansız hava aracı (İHA) ekiplerinden biri. “İHA uçurmak için cinsiyetin önemi yok,” diyor askeri kadınlar için kampanya yürüten Maria Berlinska.
Ukrayna ordusundaki kadınların hepsi gönüllü; bu, erkek askerlerden farklı, zira onların çoğu istemeden askere alınmış durumda. 1 milyon askerden oluşan Ukrayna ordusunda yaklaşık 100.000 kadın görev yapıyor. Bunlardan 5.500’ü cephe hattında bulunuyor. Cinsiyet danışmanı Oksana Grygorieva’ya göre bu kadınlar arasında sağlık görevlileri, şoförler ve İHA operatörleri yer alıyor. Rusya’nın 2022’de başlattığı topyekûn işgal öncesinde ordunun %15’i kadındı. Ordu büyük ölçüde büyüdüğü için bu oran düşmüş olsa da toplam kadın asker sayısı iki katından fazla artmış durumda.
Grygorieva, askeri liselerde ve üniversitelerdeki öğrencilerin yaklaşık %20’sinin artık kadın olduğunu söylüyor—bu ciddi bir dönüşüm. Ukrayna’da bu okullar 2018’e kadar kadınlara kapalıydı ve kadınların yerine getirebileceği görevlerle ilgili pek çok kısıtlama vardı. Şu anda silahlı kuvvetlerde cinsel tacize karşı yasalar sıkılaştırılıyor. Mücadele, kadınların “ikinci sınıf asker” muamelesi görmemesini sağlamak, diyor Grygorieva. Veteranka adlı kadın hakları savunucusu kuruluşun başkanı Katerina Prymak’a göre, resmi engeller kalksa da gayriresmî engeller hâlâ devam ediyor.
Alina Shukh, ilk olarak prestijli Azov Tugayı’na katılmaya çalışmış, fakat “kadınlar için pozisyon yok” denilerek reddedilmiş. Bunun üzerine daha eşitlikçi olan Khartiia Tugayı’na katılmış. Profesyonel eski bir yedili atlet olan Çavuş Shukh, çoğu erkek askerden daha güçlü olduğunu belirtiyor. Zaten, bir topçu birliğine komuta eden Olha Bihar’ın da dediği gibi, teknoloji savaşın doğasını değiştiriyor: Artık en etkili savaşçı, çevik parmaklara sahip minik bir drone pilotu olabilir. Bihar, “Tüm kalıplar değişiyor,” diyor ve bir gün savunma bakanı olmayı umuyor.
Maria Berlinska, 2014’te Rusya’nın ilk işgalinden beri kadınların daha fazla rol alabilmesi için mücadele ediyor. Yardımcı kurucularından olduğu Görünmez Tabur (Invisible Battalion) adlı araştırma projesi, savaşta fiilen çatışmaya katılan pek çok kadının yasalar nedeniyle temizlikçi veya aşçı olarak kaydedildiğini ortaya çıkarmıştı. “Her savaş, teknolojik ilerlemeyi ve kadınların özgürleşmesini artırmıştır,” diyor Berlinska; bu savaş da farklı değil. Şimdiye dek kadınların zorunlu askerliğe alınması üzerine siyasi bir tartışma yaşanmadı. Frontier Enstitüsü’nden Yevhen Hlibovytsky’ye göre bu konunun açılması riskli olabilir: Ukraynalı liderler, “Rusların bunu stratejik bir zayıflık işareti olarak algılamasından” korkuyor olabilir. Ancak asker alımında yaşanan büyük açık nedeniyle bu fikir sonsuza kadar görmezden gelinemez.
Herkes bu fikre sıcak bakmıyor. Komyshuvakha yakınlarındaki bir komuta merkezinde, sekiz erkek tişört ve terlikleriyle canlı drone görüntülerine ter döküyor. Duvarda, kılıç sallayan çıplak bir kadının resmi olan bir afiş asılı. Neden kadın asker yok diye sorulduğunda, komutan küfürler savuruyor: Cephe hattının kadınlara uygun olmadığını düşünüyor.
