• Fed, büyük bankaların yıllardır gizli kalan stres testi formüllerini ilk kez açıklamaya hazırlanıyor.
• Testlerin dayandığı ekonomik çöküş senaryoları ve risk modelleri kamuoyuyla paylaşılacak.
• Piyasalar bu hamleyi, Washington’un Wall Street üzerindeki görünmez kontrolünü yeniden tanımlama girişimi olarak okuyor.
ABD Merkez Bankası, büyük bankalara uyguladığı yıllık stres testlerinde ezber bozan bir reform sürecine giriyor. Cuma günü Fed Yönetim Kurulu’nun oylayacağı teklif, finans sisteminin bugüne kadar en kapalı kutu bölümlerinden birini gün yüzüne çıkaracak. Fed artık testlerin dayandığı ekonomik çöküş senaryolarını, kullanılan risk modellerini ve puanlama metodolojisini kamuoyuyla paylaşacak. Ayrıca, sektör temsilcileri ve akademiden geri bildirim alınacak.
Denetimden sorumlu başkan yardımcısı Michelle Bowman, bu adımı “gecikmiş bir şeffaflık hamlesi” olarak tanımladı:
“Stres testi yıllardır sınırlı şeffaflıkla, yıldan yıla aşırı dalgalanmayla ve itiraz hakkı olmadan yürütülüyor. Bu da bankaların gerçek riskleriyle sermaye gereksinimleri arasında kopukluk yaratıyor.”
Bu reform, Wall Street için bir dönüm noktası olarak görülüyor. Çünkü Fed’in paylaştığı modeller, bankaların sermaye planlamasında kullandığı tüm matematiksel varsayımları etkileyecek. Artık her banka, ekonominin olası kriz senaryolarını aynı çerçevede görecek — ve bu da sermaye yönetiminde yeni bir yarış başlatacak.
Ancak kurum içinde herkes aynı fikirde değil. Fed Guvernörü Michael Barr, şeffaflığın sınırlarını tehlikeli buluyor:
“Bu kadar çok bilginin paylaşılması testin güvenilirliğini zayıflatır. Bankalar, artık sınavı en düşük sermaye yükümlülüğüyle geçmenin yolunu bulabilir.”
Stres testleri, 2008 krizinin ardından bankaların dayanıklılığını ölçmek için geliştirilmişti. Fed şimdi bu testi yalnızca bir denetim aracı olarak değil, aynı zamanda bir piyasa disiplini mekanizması olarak yeniden tanımlıyor.
Finans çevrelerinde ise hamlenin anlamı çok daha derin:
— Kimi analistler bunu, Fed’in “güven duvarını” güçlendirme girişimi olarak görüyor.
— Kimileri içinse bu, Washington’un “büyük bankalara ayna tutarak” sistemin kırılgan noktalarını teşhir ettiği bir dönemin başlangıcı.
Bir dönemin gizli formülleri artık kamusal bilgiye dönüşüyor.
Ve bu, Amerikan finans tarihinde — belki de ilk kez — şeffaflığın korkudan daha değerli hale geldiği bir ana işaret ediyor.
