BS Ekonomi Bağımsız Medyasını Destekleyin
Eğer abone iseniz giriş yapınız.
Jeopolitik Riskten Varlık Transferine: Trump’ın İkinci Döneminde Sistematik Volatilite Üretimi
Jeopolitik Stres Kazanç Yöntemi
Trump’ın İkinci Dönemi Bağlamında Finansal Kazanç Mekanizmaları
Trump’ın ikinci görev süresi (2025 itibarıyla), tarifeler, ambargolar ve savaş tehditleri gibi araçlarla global ekonomilere stres yükleyerek finansal piyasalarda volatilite yaratmış, bu da belirli sektörlerde asimetrik kazanç fırsatları doğurmuştur. Araştırmalar, bu tür streslerin risk primlerini artırdığını gösterirken, iç bilgi avantajı olan aktörlerin türev araçlarla kazanç elde edebileceğini vurgular; ancak bu yüksek riskli ve etik sorunlu bir yaklaşımdır. Genel piyasa düşüşleri göz önüne alındığında, kazançlar genellikle savunma, enerji ve emtia sektörlerinde yoğunlaşır, ancak gelişmekte olan piyasalar daha sert etkilenir. Tartışmalı bir konu olarak, bu stratejilerin doğrudan figürler tarafından kullanıldığına dair somut kanıtlar sınırlıdır, daha çok dolaylı etkiler üzerinden tartışılır.
Temel Mekanizma: Stres Yaratma ve Kazanç Amplifikasyonu
Jeopolitik stres, Trump’ın politikaları gibi eylemlerle tetiklenir – örneğin Çin’e %100 tarife tehditleri veya Rusya’ya ikincil yaptırımlar. Bu, piyasa volatilitesini artırır ve kaldıraçlı araçlarla (leverage) kazanç fırsatları yaratır. GPR (Jeopolitik Risk) indeksi gibi ölçümler, bu şokların hisse fiyatlarını %3-9 düşürdüğünü gösterir, ancak belirli sektörler olumlu etkilenir.
- Trump’ın İkinci Dönemi Örnekleri
- Tarifeler: Çin’e %100, BRICS ülkelerine %50-100 tehditler, piyasa dalgalanmalarına yol açtı. Örneğin,Temmuz 2025’te Rusya’ya %100 tarife tehdidi, emtia fiyatlarını yükseltti.
- Ambargolar: Brezilya’ya %40 tarife gibi executive order’lar, tedarik zincirlerini bozdu.
- Savaş Tehditleri: İran’a tehditler veya Rusya-Ukrayna’da “sonlandırma” iddiaları, savunma stoklarını %12 artırdı.
- Bu eylemler, volatiliteyi artırarak türev pozisyonlarında kazanç sağlar, ancak genel ekonomi için zararlıdır – örneğin, doların düşüşü ve enflasyon korkuları.
- Özgün Yöntem: Hibrit Dijital-Jeopolitik Stres İndüksiyonu (HDJSI)
Bugüne kadar yapılmamış bir yöntem olarak, Al destekli sosyal medya manipülasyonu ile
birleştirilmiş jeopolitik sinyalleri gözlemliyoruz. Tehditleri aıgoritmik olarak yayarak piyasalarda panik yaratır, ardından blockchain tabanlı türev zincirleriyle kazanç amplifiye edilir.
Dayanak: GPR şoklarının volatiliteyi %0.2-0.8 artırdığı çalışmalar üzerine, Al’nin piyasa öngörülerini entegre ederek.
Riskler ve Etik Boyut
Bu mekanizmalar, sistemik çöküş riski taşır (2008 krizi gibi). Etik olarak, global eşitsizlikleri artırır; empatiyle, etkilenen nüfuslara odaklanılmalı.
Jeopolitik Stres Kazanç Teoremi:
Global Finansal Piyasalarda Siyasal Figürlerin Stres İndüksiyonu Yoluyla Kazanç Mekanizması – Trump’ın İkinci Dönemi Bağlamında Genişletilmiş İnceleme
Global finans ve siyaset bağlamında, “Jeopolitik Stres Kazanç Teoremi” (Geopolitical Stress Profiteering Theorem), etkili bir siyasal figürün jeopolitik gerilimleri kasıtlı olarak artırarak uluslararası piyasalarda ekonomik stres yaratabileceğini ve bu sayede volatil varlıklar üzerinden kaldıraçlı finansal getiriler elde edebileceğini öne sürer. Resmi olarak, indüklenmiş jeopolitik stres seviyesini (Caldara ve lacoviello’nun 2022 GPR indeksiyle ölçülür), V piyasa volatilitesini (hisse fiyatı varyansı gibi) ve L finansal kaldıracı (borç/özsermaye oranı) temsil eder. Teorem, kazançları G = J(S x V x L) olarak tanımlar; burada
yüksek S, V’yi artırır ve L, doğru öngörülen piyasa hareketlerinde getirileri amplifiye eder, ancak figürün asimetrik bilgi avantajına bağlıdır. Bu, finansal kaldıraç ilkelerine dayanır ve politik olarak indüklenmiş risklere uzatılır.
Ampirik olarak olay çalışmaları ve ekonometrik modellerle desteklenen teorem, GPR şoklarının hisse fiyatlarını %3-9 düşürdüğünü, ancak belirli sektörlerde getiriler sağladığını gösterir. Ancak kazançlar olasılıksaldır; etik ve sistemik riskler taşır, aşırı stres geniş krizleri tetikleyebilir. Bu bölüm, teoremin temellerini, mekanizmalarını, ampirik kanıtlarını ve sonuçlarını entegre ederek, Trump’ın ikinci dönemi (2025) bağlamında detaylandırır; tarifeler, ambargolar ve savaş tehditlerini dahil eder. Ayrıca, bugüne kadar yapılmamış özgün bir finansal piyasa etkileme yöntemi geliştirilir.
Jeopolitik ve Finansal Kaldıraç Bağlantısı
Ekonomik araçların jeopolitik amaçlar için kullanımı Jeoekonomı, ABD veya Çin gibi güçlerin ticaret kaldıraçlarını, yaptırımları veya finansal kısıtlamaları stratejik hedefler için kullandığı bir yaklaşımdır; bu, global ekonomik istikrar pahasına gerçekleşir. Siyasal figürler, politika etkileri nedeniyle stres olaylarını başlatabilir – örneğin, Trump’ın 2025’teki Çin’e %100 tarife tehditleri veya Rusya’ya ikincil yaptırımlar.
Finansal olarak, bu stres volatiliteyi artırır; Black-Scholes modellerindeki “kaldıraç etkisi” gibi, fiyat düşüşleri yükselişlerden daha keskindir ve türev ticareti fırsatları yaratır. Kaldıraç, finansal sözlüklerde (örneğin Odeabank: getirileri büyütmek için borç kullanımı) tanımlandığı üzere amplifikasyon sağlar: 1:10 oran, %1 piyasa hareketini %10 getiriye çevirir. Jeopolitik bağlamda, ön bilgi sahibi figürler vadeli işlemler, opsiyonlar veya short-selling ile kazanç elde eder. Örneğin, bir lider kendi politikasının petrol fiyatlarını artıracağını bilerek enerji vadilerinde uzun pozisyon alır (IMF, 2023). Akademik dayanaklar, Black vd. (2016)’nın politika belirsizliğinin volatilite artışlarını ve Berkman vd. (2011)’in nadir felaket risklerinin primleri şişirdiğini içerir. Teorem, asimetrik bilgiyi varsayar: Figürlerin politika öncesi erişimi, “arbitraj benzeri” kazançlar sağlar, ancak düzenlenmiş piyasalarda yasa dışıdır.
Trump’ın ikinci dönemi bağlamında, teorem genişler: Tarifeler (örneğin Çin’e %145’ten
%30’a indirim, Mayıs 2025), ambargolar (Brezilya’ya %40 executive order) ve savaş tehditleri (İran’a tweet’ler, Haziran 2025), GPR’ı yükseltir. Bu, 2025’te ticaret belirsizliğini en yüksek seviyeye çıkarır (Dünya Ekonomik Forumu Ekonomist Görünümü).
Kazanç Mekanizmaları:
Kazanç süreci aşamalıdır;
- Stres İndüksiyonu: Figürler yaptırımlar veya retorik kullanır. Mignon ve Saadaoui
- Trump’ın Rusya’ya %100 tarife tehdidi (Temmuz 2025), emtia ihracatçıları.
- Volatilite Amplifikasyonu: GPR, piyasa varyansını artırır. Yilmazkuday (2024), bir standart sapma GPR şokunun gelişmiş ekonomilerde hisse düşüşlerini %0.21-0.80 standart sapma yarattığını söyler; 2025’te Rusya-Ukrayna’da Trump’ın “sonlandırma” iddiaları (fact-check’lerce yalanlanan), -1.46 sapma etkisi yaratır.
- Kaldıraçlı Pozisyon Alma: Türevlerle getiriler büyütülür. Cheng vd. (2023), GPR primlerini emtia vadilerinde not eder. Korunma varlıkları gibi altın veya savunma stokları olumlu getiriler sağlar (Baur ve Smales, 2020); Trump’ın tehditleri, savunma ETF’lerini %12 yükseltir (Q3 2025).
- Sektörel Asimetriler: Enerji ve savunma yararlanır, tüketim malları zarar görür. IMF (2023), maruz fonlarda %1-6 getiri düşüşü ancak enerji/savunmada kazanç rapor eder. Trump’ın Çin’e tech export limitleri (Ekim 2025), iT sektöründe dayanıklılık gösterir.
- Jeoekonomik Geri Besleme: Kazançlar gücü pekiştirir; örneğin emtia kazançları (Rusya iç çevresi gibi) daha fazla etki fonlar (CFR, Venezuela örneği).
Trump’ın ikinci dönemi örnekleri:
• Tarifeler: Çin’e %100 tehdit (Ekim 2025), ticaret savaşı yeniden alevlendirir; %145’ten
%30’a indirim (Mayıs 2025) geçici sakinlik yaratır ama volatiliteyi artırır. BRICS’e %50- 100 tehditler (Ağustos 2025), Hindistan-Çin-Rusya yakınlaşmasını tetikler.
• Ambargolar: Brezilya’ya %40 tarife (2025 executive order), tedarik zincirlerini bozar; Venezuela’ya %25 petrol tarife tehdidi (Mart 2025) uygulanmaz, ancak panik yaratır.
• Savaş Tehditleri: Rusya’ya yaptırımlar (Temmuz 2025), İran’a tweet’ler (Haziran 2025), Ukrayna’da “8 savaş bitirme” iddiaları (fact-check’lerce abartılı). Bunlar, savunma stoklarını yükseltir ama genel piyasayı düşürür.
Riskler: Aşırı kaldıraç, 2008 krizini amplifiye eder (Von Hagen vd., 2011). Etik olarak, “kazanççılık” eleştirilir (SSRN yolsuzluk makaleleri).
Ampirik Kanıtlar ve Vaka Çalışmaları
Tablo 1. GPR Şoklarının Hisse Fiyatları Üzerindeki Etkileri
(Bir Yıllık Ufuk – Seçili Ekonomiler; Yilmazkuday (2024)’ten uyarlanmış, 2025 Trump etkileriyle genişletilmiş)
| Ekonomi | GPR Şok Etkisi (Std. Sap.) | GPRT (Tehdit) Etkisi | GPRA (Eylem) Etkisi | 2025 Sonrası Alt Notlar |
|---|---|---|---|---|
| ABD | -0.39 | -0.32 | -0.28 | -0.85 (tarife tehditleri kaynaklı geniş düşüşler) |
| Euro Bölgesi | -0.62 | -0.71 | -0.45 | -1.05 (AB–ABD ticaret gerilimi, yakınlık etkisi) |
| Çin | -0.71 | -0.55 | -0.62 | -0.94 (ülkeye özgü risk; %100 tarife tehditleri) |
| Rusya | -0.15 | -0.22 | -0.10 | -1.46 (çatışma yakınlığı ve yaptırımların etkisi) |
| İzlanda | +0.28 | +0.20 | +0.15 | Güvenli liman etkisi – korunma davranışı gözlendi |
Tehdit dönemlerinde olumlu getiriler: Hoque ve Zaidi (2020), yüksek GPR’ın kırılgan ekonomilerde primlerle getirileri artırdığını bulur. ABD piyasası: Yüksek tehdit dönemlerinde olumlu hisse getirileri, özellikle finans/iT (% önemli alfa, faktör sonrası); altın korunma optimal (Caldara vd., 2023).
Vaka: ABD-Çin gerilimleri, tarifeler sonrası Çin hisselerinde %4 düşüş yaratır, ABD yayılımları; maruz firmalar kaybeder, savunma kazanır (IMF, 2023). Soros’un 1992 sterlin short’u (milyarlarca kazanç), teoremi gösterir. Putin’in çevresi, 2022 petrol yükselişlerinden (doğrulanmamış ama emtia mekanizmalarıyla uyumlu) yararlanır.
Savaşlar ve çatışmalara coğrafi olarak yakın olan ülkelerde
—> piyasa getirileri daha sert düşüyor,
—> risk primi artıyor,
—> yatırımcılar güvenli limanlara kaçıyor.
Çapraz Sınır Etkiler: Federle vd. (2022), bir ülkenin çatışma bölgelerine coğrafi yakınlığının finansal getirileri ortalama %2,5 düşürdüğünü göstermektedir. Bu etki, savaş tehdidi arttıkça sermaye çıkışlarına ve risk primlerinin yükselmesine yol açmaktadır. Ancak istisnai olarak bazı ülkeler, stratejik ticaret anlaşmaları veya finansal koridorlar sayesinde bu etkinin bir kısmını nötralize edebilmektedir. Örneğin, İngiltere’nin 2025’te imzaladığı 5 milyar dolarlık finansal erişim anlaşması, ABD–Çin ticaret geriliminde tarife şoklarına maruz kalmamak için jeoekonomik “kaldıraç” stratejisi olarak yorumlanmıştır.
Özgün Finansal Piyasa Etkileme Yöntemi:
Bugüne kadar yapılmamış özgün bir yöntem olarak, “Hibrit Dijital-Jeopolitik Stres İndüksiyonu” (HDJSI) Bu, Al destekli sosyal medya algoritmalarıyla jeopolitik tehditleri (tarifeler, ambargolar, savaş sinyalleri) amplifiye ederek piyasalarda yapay panik yaratmayı, ardından blockchain tabanlı türev zincirleriyle (örneğin DeFi platformlarında akıllı kontratlar) kazanç mekanizmasını entegre eder.
Yöntem adımları:
- Al Tabanlı Sinyal Üretimi: Al, GPR verilerini analiz ederek optimal tehdit zamanlamasını belirler (örneğin volatilite düşükken). Sosyal medya (X gibi) üzerinden bot ağlarıyla tehditler yayılır – Trump’ın tweet’leri gibi, ama Al optimizasyonlu.
- Piyasa Manipülasyon Zinciri: Tehditler volatiliteyi artırınca, önceden konumlanmış DeFi türevleri (opsiyon zincirleri) tetiklenir; blockchain şeffaflığı asimetrik avantajı gizler.
- Kazanç Amplifikasyonu: Kripto entegrasyonuyla, geleneksel piyasalardaki stres kripto volatilitesini yayar (örneğin Bitcoin’de %10 dalgalanma), kaldıraçlı pozisyonlarla getiriler %20+ amplifiye edilir.
Dayanak: GPR şoklarının volatiliteyi %0.2-0.8 artırdığı (Yilmazkuday, 2024); Al’nin piyasa öngörüleri (2025 Natixis Outlook). Bu, geleneksel yöntemleri aşar, ancak siber riskler (saldırı tehditleri entegrasyonu) ekler. Özgünlük: Dijital-kripto hibriti, bugüne dek belgelenmemiş.
Sonuçlar
Teorem, figürlerin kazançları geri dönüştürerek gücünü sürdürdüğünü ima eder, ancak tartışmalıdır: Doğrudan kazanççılık nadir (ABD STOCK Act gibi düzenlemeler), dolaylı firmalar üzerinden gerçekleşir (Siyasi bağlar nakit değerini artırır). Karşı görüş: Funke vd. (2015), krizlerin aşırı sağ oyları artırdığını ancak her zaman kazanç sağlamadığını; IMF, parçalanma tehditlerini uyarır.
