ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, dün “Jolani’nin suikaste uğramasından endişeliyiz,” dedi. “ABD ile iletişimi kendisini militanların hedefi haline getirebilir. Jolani etrafında bir koruma sistemi koordine etmeliyiz,” açıklamasında bulundu.
Ortadoğu’daki liderler ve Batılı müttefikleri, Esad rejiminin devrilmesinin ardından doğabilecek güvenlik boşluğunun DEAŞ tarafından fırsata çevrilebileceği konusunda uzun süredir uyarılarda bulunuyordu. Görünüşe göre bu uyarılar gerçekleşmeye başladı.
Reuters’a konuşan Suriye, Irak, ABD, Avrupa’dan güvenlik ve siyasi yetkililer ile bölgedeki diplomatlar, terör örgütünün hem Suriye’de hem Irak’ta savaşçılarını tekrar aktive etmeye başladığını, hedef tespiti yaptığını, silah dağıttığını ve eleman devşirme faaliyetlerini yoğunlaştırdığını belirtiyor.
Yakalanan komutanlar ve önlenen saldırılar
Şimdiye kadar bu çabaların sonuçları sınırlı kaldı. Yıl başından bu yana Irak ve Suriye’de en az 12 büyük saldırı planı engellendi.
Dikkat çeken bir olay, Aralık ayında yaşandı. O dönem Esad rejimi, başkent Şam’daki isyancı ilerleyiş karşısında düşmek üzereydi. DEAŞ’ın Rakka yakınlarında gizlenen komutanları, Irak’taki örgüt üyelerine sözlü talimat vermek üzere iki kurye gönderdi. Ancak bu kuryeler, 2 Aralık’ta kuzey Irak’taki bir kontrol noktasında yakalandı.
Kurye ifadeleri üzerine 13 Aralık’ta, Irak’ın kuzeyindeki Dakuk kasabasında intihar saldırısı hazırlığındaki bir kişi cep telefonuyla takip edilerek etkisiz hale getirildi. Irak Ordusu 8. Tümen Komutanı Albay Abdul Emir el-Beyati, “DEAŞ, Suriye’deki kaostan cesaret alarak yeniden faaliyete geçmeye başladı” dedi.
İlk 5 ayda 38 DEAŞ saldırısı
DEAŞ, 2025’in ilk beş ayında Suriye’de 38 saldırı üstlendi. Bu, yıl sonuna kadar yaklaşık 90 saldırıya işaret ediyor; geçen yılın üçte biri kadar. Irak’ta ise aynı dönemde sadece dört saldırı üstlenildi, geçen yıl bu sayı 61 idi.
ABD’li ve Iraklı yetkililer, DEAŞ’ın artık toprak kontrolü sağlayamadığını ve büyük ölçüde zayıfladığını söylüyor. ABD öncülüğündeki koalisyonun hava operasyonları ve baskınlarla örgütün yeniden toparlanmasının önüne geçtiği belirtiliyor.
Şaraa döneminde eski bir tehdit
Yeni Suriye lideri Ahmed el-Şaraa, ülkede iç savaşı sonlandırma ve isyancı grupları kontrol altına alma sürecindeyken DEAŞ tehdidi yeniden yükseliyor. Şaraa, geçmişte El Kaide bağlantılı bir gruba liderlik etmiş, ancak DEAŞ’la mücadele etmiş bir figür olarak dikkat çekiyor.
Yeni Suriye lideri Ahmed el-Şaraa, ülkede iç savaşı sonlandırma ve isyancı grupları kontrol altına alma sürecindeyken DEAŞ tehdidi yeniden yükseliyor. Şaraa, geçmişte El Kaide bağlantılı bir gruba liderlik etmiş, ancak DEAŞ’la mücadele etmiş bir figür olarak dikkat çekiyor.
ABD Başkanı Donald Trump’ın geçen ay Şaraa ile gerçekleştirdiği görüşmede, DEAŞ’ın yeniden canlanmasının önlenmesi için destek talep edildi. Trump, aynı zamanda Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırıldığını da açıklamıştı. Ancak bazı radikal unsurlar bu görüşmeyi “ihanet” olarak nitelendirdi ve DEAŞ, kendi yayın organı el-Naba’da yabancı savaşçıları kendi safına katılmaya çağırdı.
Kamplar ve cezaevleri risk altında
ABD’nin asker sayısını azaltmaya başlaması, DEAŞ’lı savaşçıların tutulduğu kamplar ve cezaevleri açısından da risk oluşturuyor. ABD’nin Suriye Demokratik Güçleri (SDG) adını verdiği aslında PKK’nın Suriye kolu olanYPG’nin kontrolündeki tesislerde 9 bin kadar DEAŞ üyesi ve aileleri tutuluyor. Son dönemde iki firar girişimi yaşandı.
ABD ve Türkiye, bu kampların sorumluluğunun Şaraa hükümetine devredilmesini istiyor. Ancak uzmanlar, yeni yönetimin bu yükün altından kalkacak kapasiteye sahip olmadığını belirtiyor. Suriye, aynı zamanda eski Esad yanlılarının saldırıları, mezhep çatışmaları, İsrail hava saldırıları ve Türk destekli gruplarla yaşanan çatışmalarla da mücadele ediyor.
Orta Doğu Enstitüsü’nden Charles Lister, “Geçici hükümet güvenlik açısından son derece zor durumda. Ülkenin tamamında kontrolü sağlama güçleri yok” dedi.
Gizli hücreler uyanıyor
Birleşmiş Milletler, Suriye ve Irak’ta DEAŞ’ın 1.500 ila 3.000 arasında militanı olduğunu tahmin ediyor. Örgütün en aktif kolları şu anda Afrika’da faaliyet gösteriyor. ABD Savunma Bakanlığı, DEAŞ’ın liderinin Somali kolunun başındaki Abdulqadir Mumin olduğunu düşünüyor.
Ancak SITE İstihbarat Grubu Direktörü Rita Katz, saldırı sayısındaki düşüşün DEAŞ’ın zayıfladığını değil, yeniden yapılanma sürecine girdiğini gösterdiğini söylüyor.
Reuters’a konuşan güvenlik ve siyasi kaynaklar, örgütün uyuyan hücreleri aktive ettiğini, hedef gözetleme çalışmaları yürüttüğünü ve silah, susturucu, patlayıcı dağıttığını bildiriyor. DEAŞ, koalisyonun hava operasyonlarının yoğunlaştığı çöllerden şehir merkezlerine, özellikle Halep, Humus ve Şam’a doğru savaşçılarını kaydırıyor.
Suriye İçişleri Bakanı Enes Hattab, geçen hafta devlet televizyonuna yaptığı açıklamada, “Karşı karşıya olduğumuz tehditler arasında en öncelikli olanı DEAŞ’tır” dedi.
Irak’ta ise Hamrin Dağları’nda ve stratejik yollarda DEAŞ hareketliliği gözlemleniyor. Iraklı yetkililer, DEAŞ’ın Esad güçlerinden kalan silahları ele geçirmiş olabileceğini ve bunların Irak’a kaçırılmasından endişe ediyor.
Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin, Reuters’a yaptığı açıklamada, “DEAŞ’ın yeniden yayılmakta olduğunu görüyoruz. Suriye’nin istikrarı bizim için çok önemli. Özellikle DEAŞ gibi terör örgütlerine ev sahipliği yapmaması için” ifadelerini kullandı.
