BS Ekonomi Bağımsız Medyasını Destekleyin
Eğer abone iseniz giriş yapınız.
Amerikan başkanının ikinci oğlu Eric Trump, “bitcoin ulusunun baş diplomatı” olarak anılıyor. Geçen ayki görevi onu Çin Halk Cumhuriyeti’ne götürdü. Hong Kong’da, ilk kripto paraya adanmış bir konferans olan Bitcoin Asia’da konuştu. Sahnedeyken şunu sordu: “Bugün fiyatı ne kadar? 112-113 bin mi?” Doğru cevap ise tam arkasında, sürekli güncellenen dev bir ekranda yazıyordu: 110.143 dolar.
Bitcoin’in dalgalı yapısı, stablecoin’lerin cazibesini açıklamaya yardımcı oluyor. Stablecoin’ler, değeri daha köklü bir para birimine sabitlenmiş dijital token’lar. Umut, stablecoin’lerin kripto paraların avantajlarını—daha ucuz, hızlı ve 7/24 işlem imkânı—koruması, ama sert fiyat dalgalanmalarından uzak durması. Bugün toplam değeri 280 milyar doları aşan stablecoin’lerin %99’undan fazlası Amerikan dolarına endeksli. Temmuz ayında Eric’in babası, düzenlenmiş dolar stablecoin’lerinin yolunu açan ve bunların kurumsal yatırımcılar ile sıradan kullanıcılar için cazibesini artıran GENIUS Yasasını imzaladı. Amaç, dijital finans dünyasında doların hâkimiyetini pekiştirmek. Eric’in sözleriyle, “Amerika dijital devrimi kazanıyor.” Peki Çin nasıl karşılık verebilir?
Bir miktar huzursuzlukla. Çin uzun zamandır dolar hâkimiyetine son vermek istiyor. 1 Eylül’de Tiencin’de düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü zirvesinde Çin, Hindistan ve Rusya’nın da aralarında bulunduğu on üye ülke, işlemlerin daha büyük kısmını yerel paralarla gerçekleştirme sözü verdi. Çin, bu yılın ilk yarısında cari işlemlerinin (mal ve hizmet ticareti dahil) %30’undan fazlasını yuan cinsinden gerçekleştirdi; bu oran 2019 genelinde sadece %15’ti.
Reuters’a göre Çin hükümeti, parasının yurtdışında kullanımını artırmak için bir “yol haritası” üzerinde düşünüyor. Bu, yuan destekli stablecoin’leri de kapsayabilir. Ancak Amerika’nın bu teknolojiyi coşkuyla benimsemesi Çin’i zor durumda bıraktı. Çin, 2021’de kripto para ticaretini yasakladı. Ayrıca yerleşiklerin ülke dışına çıkarabileceği sermaye miktarına sıkı sınırlamalar getiriyor—ki stablecoin’ler bu kontrolleri gevşetebilir.
Hong Kong bu açmazdan çıkış için bir yol sunabilir. Anakara Çin’in aksine, bu bölgede sermaye serbestçe hareket ediyor. Rakip finans merkezleriyle yarışabilmek için Hong Kong, sanal varlıklar konusunda deneyleri teşvik etti. Üstelik halkı da kriptoya meraklı. Dünyanın en popüler stablecoin’i Tether’in arkasındaki şirket, Hong Kong’da doğdu. Şehrin hukuk firmaları bile kripto alanında deneyim kazanıyor. Nitekim kimliği belirsiz dolandırıcıların bir Hong Kong şirketini 2,7 milyon dolar değerinde Tether ile dolandırmasının ardından, avukatlar dolandırıcılara blokzincir üzerinden “tokenleştirilmiş” bir mahkeme celbi gönderdiler.
Şans bu ya, Hong Kong’un yeni stablecoin yasası 1 Ağustos’ta yürürlüğe girdi. Kurallar, düzenlenmiş coin’lerin gerçekten istikrarlı olmasını sağlamaya çalışıyor. İhraççılardan en az 25 milyon Hong Kong doları (3,2 milyon ABD doları) sermaye bulundurmalarını ve çıkardıkları coin’leri eşdeğer değerde güvenli, likit varlıklarla desteklemelerini şart koşuyor. Ayrıca müşteri bilgilerini toplamaları, denetimlere girmeleri ve kara para aklama karşıtı düzenlemelere uymaları gerekiyor. Tüm bunlar coin’leri elde tutmayı daha güvenli, ama işletmeyi daha az kârlı hale getiriyor.
Bugün piyasada dolaşan stablecoin’lerin çoğu spekülatörler tarafından tutuluyor. Oysa Hong Kong düzenleyicileri tedarik zinciri finansmanı ve sınır ötesi ödemeler gibi farklı kullanımları teşvik etmek istiyor. Geçen yıl bazı firmalara “düzenleyici kum havuzu” içinde stablecoin denemelerine izin verildi. Bunlar arasında Çin’in e-ticaret devi JD.com’un bir iştiraki ve 1853’te kurulan Standard Chartered Bankası da vardı. Hiçbiri kripto alım-satım platformu değildi.
İlke olarak, Hong Kong’da çıkarılacak stablecoin’ler, anakara yuanından ayrı işlem gören offshore yuan’a sabitlenebilir. Bu, Çin’in yuan stablecoin’lerinin uluslararası cazibesini test etmesine olanak sağlarken, onları belli bir mesafede tutmasına imkân verir. Ancak bir sorun var: Yuan stablecoin’lerinin yuan cinsi varlıklarla desteklenmesi gerekir, ama anakara dışındaki bu tür varlıklar kıt. Temmuz sonunda Hong Kong’daki bu tür mevduatların toplamı 1 trilyon yuanın altındaydı; anakara Çin’deki 300 trilyon yuanın yanında oldukça küçük bir rakam. Çin Merkez Bankası, Hong Kong’da stablecoin için dayanak olabilecek kısa vadeli borçlanma araçları çıkarmıştı. Fakat zaman zaman bunları geri alarak offshore yuanın, anakara yuanına göre fazla değer kazanmasını engellemeye çalışıyor. Morgan Stanley’nin işaret ettiği gibi, bu durum offshore yuan cinsinden güvenli ve likit varlık arzını “öngörülemez” hale getiriyor.
Dolayısıyla yuan stablecoin’leri pratikte işe yaramaz olabilir. Yaraması halinde ise tehlikeler doğurur. Kripto ticareti yasağına rağmen, anakara Çin’deki vatandaşlar halihazırda yetkililerin istediğinden daha fazla stablecoin ticareti yapıyor. IMF’den Marco Reuter’in yeni bir makalesi, kripto cüzdanlarının coğrafi konumlarını belirlemek için yapay zekâ kullanıyor. 2024’te Çin’in dünyanın geri kalanından 18,6 milyar dolarlık stablecoin satın alıp 3,6 milyar dolar sattığını tahmin ediyor. Anakara Çin’den doğrudan erişilemeyen Binance borsası önemli bir kaynak oldu (grafiğe bakınız). Reuter’in rakamları, Çinlilerin dijital hilelerle konumlarını gizlemedikleri varsayımına dayanan alternatif tahminlerden çok daha yüksek.
Hong Kong’da stablecoin lisansı almaya hak kazanan ilk şirketler, yuan’a sabitleme yapmayacak. Bunun yerine neredeyse kesin olarak Hong Kong dolarını tercih edecekler. Bu, “orijinal stablecoin” olarak adlandırılıyor. 1980’lerden bu yana Amerikan dolarına sabitlenmiş durumda. Bu kur sabiti, Hong Kong Para Otoritesi’nin (HKMA, fiili merkez bankası) elinde tuttuğu büyük miktardaki dolar varlıklarıyla destekleniyor.
Böyle bir zincir, ilginç bir jeopolitik ironi yaratıyor. Eğer stablecoin’ler yaygınlaşırsa, onları desteklemek için varlıklara olan talep artacak. Bu da Hong Kong dolarına yukarı yönlü baskı yapacak; HKMA’nın döviz kurunu sabit tutmak için kendi para birimini satıp Amerikan doları almasını gerektirecek. Şehrin deneyleri başarılı olursa, yuan değil dolar varlıklarına olan talebi artırabilir. Nitekim HKMA, Trump yönetiminin ihraç ettiği devlet borçlarının biraz daha fazlasını almak zorunda bile kalabilir. Bitcoin Asia’da, başkanın ikinci oğlu “inanılmaz bir ilgi” görmüştü. Hong Kong’a teşekkür etmesi için yakında çok daha fazla nedeni olabilir. ■
