Çin’in Nadir Element Kısıtlamaları Küresel Piyasayı Sallıyor
📆 21 Nisan 2025 | Haber – Analiz
✍️ Bu içerik yatırım tavsiyesi değildir.
Çin’in, savunma sanayiinden yenilenebilir enerjiye kadar pek çok stratejik sektörde kritik öneme sahip olan nadir toprak elementlerinin (Rare Earth Elements – REE) ihracatına sınırlamalar getirmesi, küresel tedarik zincirlerinde ciddi aksamalar yaratmaya başladı. Pekin yönetimi, 4 Nisan 2025 tarihinde yedi yeni REE için ihracat lisans zorunluluğu getirirken; geçtiğimiz yıldan beri antimon, galyum ve germanyum gibi metallerde uyguladığı sıkı kontrolleri daha da derinleştiriyor.
Bu gelişmeler, yüksek teknolojiye bağımlı ülkelerde üretim maliyetlerini artırırken, yatırımcıların da gözünü bu alana yönelttiği stratejik temalı borsa yatırım fonlarına (ETF) çevirmesine yol açtı.
Çin’in “Mineral Silahı”: Yedi Kritik Element Kontrol Altında
Çin’in ihracat lisans sistemine dahil ettiği nadir elementler arasında şunlar bulunuyor:
- Samaryum (Sm)
- Gadolinyum (Gd)
- Terbiyum (Tb)
- Disprozyum (Dy)
- Lutesyum (Lu)
- Skandiyum (Sc)
- İtriyum (Y)
Bu elementler, özellikle F-35 savaş uçakları, denizaltılar, rüzgar türbinleri, elektrikli araç motorları ve yüksek performanslı mıknatıslar gibi alanlarda kullanılıyor. ABD, bu yedi elementin önemli bir kısmını Çin’den ithal ediyor. Pekin’in bu hamlesi, ABD’nin savunma ve enerji teknolojisi sektörlerinde tedarik zinciri güvenliği konusunda kırmızı alarm vermesine neden oldu.
Fiyatlar Fırladı: Terbiyum %24 Arttı
Nisan başından bu yana nadir toprak elementlerinde sert fiyat hareketleri yaşanıyor. Örneğin terbiyumun kilogram fiyatı son üç hafta içinde %24 artış göstererek 933 dolar seviyesine ulaştı. Bu fiyat artışları, yalnızca Çin dışı tedarikçilerin değil, ETF portföylerinde yer alan şirketlerin de piyasa değerini yukarı çekti.
Stratejik ETF’ler ile Nadir Element Yatırımı
Yatırımcılar, doğrudan maden hisselerine yatırım yapmak yerine, bu alana odaklı ETF’leri tercih ediyor. İşte nadir elementler ve stratejik metaller alanında öne çıkan 5 ETF:
🟩 1. VanEck Rare Earth/Strategic Metals ETF (REMX)
- Ticker: REMX
- Yöneticisi: VanEck
- Odağı: Madencilik, rafinasyon ve işleme şirketleri
- Başlıca Şirketler: China Northern Rare Earth, MP Materials, Lynas Rare Earths, Iluka Resources
- Avantaj: Sektöre direkt odaklanır
- Risk: Çin odaklı zincirden kaynaklı jeopolitik risklere açık
🔋 2. Global X Lithium & Battery Tech ETF (LIT)
- Ticker: LIT
- Odağı: Lityum ve batarya üretimi
- İlgili Metaller: Lityum, nikel, kobalt
- Başlıca Şirketler: Albemarle, Tesla, BYD, Panasonic
- Not: REE alanıyla dolaylı bağlantı kurar; batarya zinciri temasıyla talep dinamiklerinden faydalanır.
⚡ 3. Amplify Lithium & Battery Tech ETF (BATT)
- Ticker: BATT
- Portföy: Lityum madencileri + batarya tedarikçileri + REE üreticileri
- Başlıca Şirketler: Glencore, Umicore, MP Materials
- Not: Hem batarya zinciri hem REE segmentine kapsayıcı yaklaşım sunar.
🔌 4. KraneShares Electrification Metals ETF (KMET)
- Ticker: KMET
- Lansman: 2022
- Odağı: Elektrifikasyon metallerine vadeli yatırım (bakır, çinko, kobalt, lityum vb.)
- Not: Likiditesi düşük olabilir ancak tematik olarak kapsamlı.
🌱 5. Sprott Energy Transition Materials ETF (SETM)
- Ticker: SETM
- Odağı: Enerji dönüşümünü destekleyen kritik elementler
- İçerik: Lityum, grafit, REE, kobalt, nikel
- Avantaj: Karbon nötr dönüşümle paralel potansiyel büyüme sunar
Yatırımcı Ne Yapmalı?
Çin’in ihracat kısıtlamaları sadece kısa vadeli fiyat hareketleri değil, uzun vadeli tedarik stratejileri açısından da önemli sinyaller veriyor. Bu ETF’ler, stratejik mineral zincirine erişimi olan şirketlere endeksli oldukları için jeopolitik dalgalanmalardan etkileniyorlar.
📌 Ancak bu içerikte yer alan hiçbir bilgi yatırım tavsiyesi niteliği taşımamaktadır. Piyasalarda işlem yapmadan önce kişisel risk profilinize ve hedeflerinize uygun profesyonel danışmanlık almanız önemlidir.
