ABD–Çin Görüşmelerinde İlk Temas Gerçekleşti
10 Mayıs 2025 — Cenevre
Dünyanın en büyük iki ekonomisi olan Amerika Birleşik Devletleri ve Çin, haftalardır yükselen gümrük vergileri, kesilen tedarik zincirleri ve çalkalanan piyasalardan sonra Cenevre’de ilk kez resmi yüz yüze bir görüşmeyle karşı karşıya geldi. Çin Başbakan Yardımcısı He Lifeng ile ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, Cumartesi öğleden sonra İsviçre’nin diplomatik merkezlerinden biri olan Cologny’deki BM büyükelçiliği rezidansında bir araya geldi.
Sessiz Diplomasi: Kamerasız, Basınsız, Kritik
Görüşmelerin yeri kamuoyuna açıklanmasa da tanıklar, Çin ve ABD heyetlerinin öğle saatlerinde Cologny’nin göl kıyısındaki yemyeşil banliyösüne hareket ettiklerini doğruladı. Sabah saatlerinde de yaklaşık iki saat süren bir ön toplantı yapıldığı bildirildi. ABD heyeti, otellerinden ayrılırken kırmızı kravatlar ve Amerikan bayrağı rozetleriyle dikkat çekti; ancak muhabirlerin tüm soruları yanıtsız kaldı. Çin tarafı da benzer şekilde camları karartılmış araçlarla otellerinden ayrıldı ve sessiz diplomasiye sadık kaldı.
Bu temas, son dönemde küresel ekonomiyi tehdit eden ABD–Çin ticaret savaşında ilk doğrudan ve üst düzey diyaloğu temsil ediyor.
Trump’ın Tarifeleri Krizi Tetikledi
ABD Başkanı Donald Trump’ın geçen ay Çin ithalatına uyguladığı yüzde 145’lik gümrük vergisi, küresel piyasaları sarstı. Trump, bu adımı “Çin’in haksız ticaret uygulamaları ve fentanil kimyasallarının ihracatını durdurmaması” ile gerekçelendirmişti. Cuma günü yaptığı açıklamada ise, “Yüzde 80 gümrük vergisi daha uygun olabilir” diyerek baskıyı sürdürdü.
Pekin ise bu adımlara yüzde 125’lik karşı tarife ile yanıt verdi ve Washington’un politikalarını “emperyalist ve zorba” olarak tanımladı. Çin, ekonomik modelinin dış müdahaleye kapalı olduğunu yineleyerek, ABD’yi uluslararası ticaret normlarına uymaya davet etti.
Ne Konuşuldu?
Her iki taraf resmi bir açıklama yapmamış olsa da kulis bilgilerine göre görüşmelerde şu başlıklar öne çıktı:
- ABD’nin tarifeleri düşürme karşılığında Çin’den daha fazla Amerikan ürünü ithal etmesini talep ettiği,
- Çin’in ise bu taleplerin netleşmesini ve eşitlikçi bir diplomatik zemin oluşturulmasını istediği,
- Çin’in aynı zamanda Washington’un müttefik ülkelere tanıdığı 90 günlük tarife muafiyetinden kendisinin de faydalanmayı talep edebileceği,
- ABD’nin Çin ekonomisinin daha fazla iç tüketimi teşvik eden, dışa bağımlılığı azaltan bir modele geçmesini istediği bildiriliyor.
Ancak uzmanlar, bu taleplerin Çin’in iç reformlarını doğrudan etkilemesi nedeniyle Pekin açısından oldukça hassas olduğunu belirtiyor.
İsviçre’nin Rolü: Arabuluculukta Sessiz Güç
Görüşmelerin gerçekleşmesine İsviçre hükümeti öncülük etti. Cuma günü İsviçre Ekonomi Bakanı Guy Parmelin, her iki heyetle de bir araya gelerek “eğer bir yol haritası çıkarsa, bu gerginliğin azaltılması için çok önemli olur” açıklamasında bulundu.
Parmelin ayrıca, “Görüşmelerin Pazar gününe hatta Pazartesi’ye kadar uzaması mümkün. Bu süre uzarsa, bu tarafların ciddi olduğunu gösterir” diyerek sürecin devamlılığına vurgu yaptı.
Beklentiler Sınırlı, Gerilim Yüksek
Ekonomistler ve analistler ise ilk görüşmeden somut bir uzlaşma çıkma ihtimalini düşük görüyor. Tarafların şu an için daha çok “zayıf görünmemeye” odaklandığı ve birbirlerinin ilk adım atmasını beklediği ifade ediliyor.
Uluslararası ticaret analisti Jennifer Harris, bu görüşmeleri şöyle değerlendirdi:
“Bu daha çok bir nabız yoklama ve pozisyon belirleme süreci. Anlaşma değil, en iyi ihtimalle bir ‘ateşkes zemini’ oluşabilir. Ama bu bile piyasalara nefes aldırır.”
WTO Görüşmesi ve Küresel Tepkiler
Cenevre’de bulunan Dünya Ticaret Örgütü (WTO) Genel Direktörü Ngozi Okonjo-Iweala ile Çin Başbakan Yardımcısı He Lifeng’in de ayrı bir görüşme yapması planlanıyor. WTO sözcüsü, bu temasların “gerginliği azaltma yönünde olumlu ve yapıcı adımlar” olarak görüldüğünü açıkladı ve diyaloğun sürdürülmesi çağrısında bulundu.
Avrupa Komisyonu ve Japonya gibi üçüncü taraf ülkeler ise gelişmeleri dikkatle izliyor. Almanya Maliye Bakanı, “Bu görüşme dünyaya umut veriyor, ama ihtiyatlı iyimserlikten fazlası değil” açıklamasını yaptı.
Pazar ve Pazartesi Kritik
Ticaret savaşı, yalnızca iki ülkeyi değil, küresel büyümeyi ve yatırım iştahını doğrudan etkiliyor. Görüşmelerin Pazar ve Pazartesi gününe kadar uzaması bekleniyor. Bu sürecin sonunda kamuoyuna yapılacak olası ortak bir açıklama, piyasalarda kısa vadeli ralli yaratabilir.
Ancak yapısal çözümler, hâlâ uzun bir diplomatik satranç oyununun parçası olmaya devam edecek. İlk hamleler yapıldı, ama oyun daha yeni başlıyor.
