- Batı bankacılık sisteminde Basel III likidite kuralları, altına yönelik stratejik bir yol yaratıyor.
- World Gold Council’in belirttiğine göre altın teknik olarak “yüksek kalitede likit varlık” (HQLA) tanımına uygun görünüyor ancak henüz resmî statüye kavuşmamış durumda.
- Bu düzenleyici ayrışma, Batı bankalarını ABD tahvillerine yöneltirken, Doğu’daki Bank for International Settlements dışı kurumlar altını stratejik rezerv aracı olarak kullanabiliyor — bu da küresel para sisteminde yapısal bir kırılmayı işaret ediyor.
Batılı düzenleyici çerçevede, Basel III kapsamında bankalar sermaye yeterliliği, kaldıraç oranları ve likidite kurallarıyla sıkı şekilde denetleniyor. Örneğin banka, risk ağırlıklı varlıklarının belirli bir oranında güvenli sermaye tutmak zorunda. Ancak dikkat çeken nokta, altının bu çerçevede sermaye açısından verimli ama likidite açısından cezalı varlık olarak konumlanmasıdır: Sermaye gerekliliklerinde risk ağırlığı %0 olarak değerlendirilen altın, likidite katmanında HQLA statüsü kazanmamış durumda. Bu durum bankaları, likidite ihtiyaçlarını karşılamak için devlete ait tahviller gibi geleneksel varlıklara yönlendirmekte.
Öte yandan, batı finansal sisteminin dışında kalan kurumlar —özellikle devlete ait büyük doğu bankaları— benzer likidite regülasyonlarının baskısından muaf olabiliyor. Bu sayede altın birikimi bilanço dışında ya da geleneksel rezerv çerçevesinin dışında yapılabilmekte. Bu da bankacılık ve rezerv stratejilerinde “eşik altı” bir paralel yapı yaratıyor. Sonuç olarak, dünya para sistemi yalnızca tek bir düzenleyici küme altında işlemiyor; farklı modeller eşzamanlı olarak varlık gösteriyor.
Bu ayrışma, sadece teknik bir regülasyon farkı değil; aynı zamanda çok-kutuplu para düzeni hedefine doğru yönelen bir yapısal dönüşüm sinyali içeriyor. Batı bankalarının likidite odaklı modelleri ve “dolar tahvilleri”ne bağımlılığı devam ederken, başka bloklar altını stratejik rezerv olarak kullanarak dolarizasyondan çıkış yolları arıyor. Bu süreç, “yoğunlaşmış likidite eşittir küresel likidite” anlayısını da sorguya çekiyor.
Özellikle In Gold We Trust Report gibi analiz raporlarında, altının HQLA statüsü kazanamamasının ampirik değil politik bir tercih olduğuna işaret ediliyor. Bu durumda bankacılık regülasyonu yalnızca sistemik güvenliği sağlama aracı olmayıp aynı zamanda jeopolitik ve para-politik tercihlere yön veren bir yapı hâline geliyor.
Yatırımcılar açısından bu durum kritik: Bankaların hangi varlıkları tutmaya teşvik edildiğini bilmek, makroekonomik ve finansal sistemdeki eğilimleri görmek açısından önem taşıyor. Eğer altın sistemik rezerv varlık olarak yeniden konumlanıyorsa —özellikle regülasyon dışında veya farklı bloklarda— bu yalnızca bir varlık tercihi değil, geleceğin para sistemi üzerine bir strateji değişikliği olabilir.
Sonuç olarak, eğer bankacılık regülasyonları yalnızca teknik çerçevelerle değil aynı zamanda stratejik yönelimlerle şekilleniyorsa, Batı-Doğu arasındaki finansal davranış farklılığı giderek derinleşen bir yapısal kırılmanın işareti. Bu da yalnızca altın veya bankalar meselesi değil; “kim para sistemini yönetecek ve hangi varlıkla yönetecek” sorusunun yeniden tanımlandığı bir dönem anlamına geliyor.
