- Kahire’de gerçekleşen “Peace in the Middle East” zirvesi Orta Doğu diplomasisinde yeni dönemin başlangıcı olarak görülüyor; Gazze’de ateşkes ve rehine takası sürecinde ilerleme sağlandı.
- Trump yönetimi, Mısır–Türkiye–Katar üçlüsüyle birlikte bölgeyi yeniden şekillendiren bir güvenlik mimarisi kurmaya çalışıyor.
- Netanyahu zirveye katılmazken, Kremlin ve Tahran süreci yakından izliyor; İran masaya dahil edilmeden barış olmayacağı görüşü öne çıkıyor.
Mısır’ın başkenti Kahire’de düzenlenen “Peace in the Middle East” zirvesi, Orta Doğu’da uzun süredir beklenen diplomatik kırılmanın habercisi olarak görülüyor. Zirvede ABD, Türkiye, Mısır ve Katar merkezli bir diplomatik eksen öne çıkarken ilk etapta Gazze’de ateşkes, insani yardım koridorları ve rehine takasına yönelik mutabakatın ana hatları kabul edildi. Amerikan Başkanı Donald Trump sürecin “tarihi bir dönemeç” olduğunu belirterek “Bu savaşın bitmesi artık sadece zaman meselesi” dedi. Zirveye 20’den fazla ülke temsilci gönderirken, İsrail Başbakanı Netanyahu’nun zirveye katılmaması dikkat çekti.
Kahire’deki temaslarda dikkat çeken en önemli başlık Gazze’nin geleceği oldu. Masada; geçiş dönemi yönetimi, uluslararası güvenlik gücü, yeniden inşa fonu ve Filistin siyasi yapısının yeniden tasarlanması gibi başlıkların tartışıldığı bildirildi. Diplomatik kaynaklara göre masada adı açıklanmayan bir “Geçici Gazze Yönetimi Planı” bulunuyor. Bu planın finansman ayağı için Körfez ülkelerine sorumluluk verilmesi, güvenlik ayağı için Türkiye ve Mısır’ın rol üstlenmesi, diplomatik çerçevenin ise ABD garantörlüğü altında ilerlemesi bekleniyor.
Reuters ve AP’nin teyit ettiği bilgiye göre rehine takası ve esir değişimi konusunda çerçeve anlaşma sağlandı. Hamas aşamalı rehine bırakma planını kabul ederken İsrail de tutuklu Filistinlilerin serbest bırakılacağı bir takas sistemine onay verdi. Bu gelişme bile piyasalara anında yansıdı. Petrol fiyatlarındaki jeopolitik risk priminin gerilemesi, altın fiyatlarının ise güvenli limandan çıkarak kâr realizasyonuyla gevşemesi bekleniyor.
Zirve aynı zamanda bölgesel güç dengeleri açısından da kritik. Türkiye süreçte diplomatik ağırlığını artırdı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın danışman ekibinden diplomasi kaynakları, Ankara’nın “sahada kazanım, masada denge” stratejisiyle hareket ettiğini vurguluyor. Katar finansman boyutunda sürece dahil olurken Mısır, Gazze sınırı ve güvenlik koordinasyonunun ana merkezi olarak kilit rol üstleniyor.
Zirvede dikkat çeken bir diğer detay ise İran faktörü oldu. İran doğrudan toplantıya katılmasa da Tahran’ın onayı olmadan bölgesel denklemin kalıcı hale gelemeyeceği biliniyor. Bu nedenle ABD ile İran arasında Umman ve Doha kanalı üzerinden arka kapı diplomasisi yürütüldüğü belirtiliyor. Öte yandan Kremlin süreci yakından takip ederken Medvedev’den gelen açıklama dikkat çekiciydi: “Orta Doğu dengesi Rusya’yı dışlayarak kurulamaz.” Bu mesaj Moskova’nın bölgesel güvenlik masasından dışlanmak istemediğini açık şekilde gösteriyor.
Zirvenin küresel ekonomi üzerindeki etkileri de şimdiden konuşulmaya başlandı. Eğer ateşkes kalıcı barış sürecine dönerse petrol fiyatlarında jeopolitik tansiyon primi çözülür, risk iştahı artar ve gelişen piyasalara fon akışı hızlanabilir. Ancak süreç kırılgan. ABD’de seçim sonrası belirsizlik, İsrail iç siyasetinde Netanyahu krizi ve İran’ın pozisyonu hâlâ bölgesel riskleri diri tutuyor.
Diplomasi masasında ilerleme olsa da asıl mesele artık barışı kim yönetecek sorusunda düğümleniyor. Yeni dönemde Orta Doğu enerji, ticaret ve güvenlik eksenli yeni bir düzenin eşiğinde. “Peace in the Middle East” zirvesi bu düzenin başlangıç notası olarak tarihe geçebilir.
