ABD’de Donald Trump ikinci başkanlık döneminde gümrük tariflerini artırarak, Avrupa’ya silah desteğini azaltma kararı alırken AB de kendi ordusunu kurmaya hazırlanıyor. Ancak Avrupa’nın savunmada bağımsızlık kazanması, Stockholm Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI) Uluslararası Silah Transferi Eğilimleri Raporu’na göre pek de kolay görünmüyor.
ABD ile işbirliği yoksa silahlar işlevsiz
BBC’den Güven Özalp’in haberine göre; ABD silah satışında ilk sırada yer alırken, en çok ihracatı ise Avrupa’ya yapıyor. Rapora göre 2020-2024 döneminde Avrupalı NATO üyelerinin ithal ettiği silahların yüzde 64’ü ABD’den geldi. Üstelik bu silahlar satın alınsa da ABD ile işbirliği yoksa tamemen işlevsiz.
Örneğin F-16 savaş uçaklarının üçüncü ülkeler tarafından başka bir ülkeye teslimi ABD’nin onayı olmadan mümkün değil. Hava savunma sistemi Patriot’ların çalışması, ABD’nin füze göndermesine bağlı. HIMARS füzelerinin de hedefleri vurabilmek için GPS koordinatları, ABD’nin verdiği kodlara çalışıyor. Askeri kaynaklara göre ABD, yeni nesil savaş uçakları F-35’lerin havalanmasını teknik olarak engelleme kapasitesine sahip.
Avrupa’nın silah üreticisi Fransa
Avrupa ise gelinen son noktada artık savunma sepetini çeşitlendirmek ve silahları Avrupalılaştırma konusunda daha kararlı. AB ülkeleri arasında ise en fazla silah satışı yapan ülke Fransa. Fransa 2020-2024 döneminde 65 ülkeye silah satışı yaparken en iyi müşterileri ise Hindistan ve Katar. AB ülkeleri arasında silah ithalatı en fazla düşen ülke ise İtalya.
Türkiye ithalatını düşürürken ihracatını katladı
Savunma harcamaları ve yatırımları alanında son dönemde adından sıkça bahsedilen ülkeler arasında Türkiye de yer alıyor. Türkiye’nin son dönemdeki hamlelerinin savunma alanındaki tablo üzerinde yarattığı etki SIPRI raporunda net şekilde görülüyor.
Türkiye en büyük 25 silah ihracatçısı arasında 11’inci sırada
Türkiye, 2015-2019 döneminde küresel silah ihracatında yüzde 0,8’lik paya sahipti. Bu oran 2020-2024 döneminde yüzde 1,7’ye yükseldi. Bu da yüzde 103’lük bir artış anlamına geliyor. Türkiye son dört yıllık dönemde dünyanın en büyük 25 silah ihracatçısı ülke arasında 11’inci sırada yer aldı.
SIPRI verilerine göre bu dönemde Türkiye’den en fazla silah ithal eden ülkeler Birleşik Arap Emirlikleri, Pakistan ve Katar oldu.
Türkiye’nin silah ithalatında yüzde 33’lük düşüş
Türkiye’nin silah ithalatının küresel silah ithalatı içindeki payı 2015-2019 döneminde yüzde 1,7 iken 2020-2024 döneminde yüzde 33’lük düşüşle %1,1’e geriledi. Türkiye’nin en fazla silah ithal ettiği ülkeler ise İspanya, İtalya ve Almanya oldu.
SIPRI’ye göre güvenlik durumunun kötüleşmesiyle birlikte Batı Afrika ülkelerinin silah alımında son dört yılda 2015-2019 dönemine göre yüzde 100’lük artış söz konusu.
Türkiye de 2020-24 döneminde Batı Afrika’daki devletlerin en büyük tedarikçileri arasında yer aldı.
Çin yüzde 26’yla ilk sırada yer alırken bu ülkeyi yüzde 14’le Fransa izledi. Türkiye ise yüzde 11’le Rusya’yla birlikte üçüncü sırada yer aldı.
Rusya’nın silah satışında radikal düşüş
Rusya’nın silah satışında çok net bir düşüş söz konusu. SIPRI verilerine göre oran yüzde 62.
Wezeman’a göre bu düşüşün nedeni Rusya’nın Ukrayna savaşı nedeniyle sahada daha fazla silaha ihtiyaç duyması ve ABD ile müttefiklerinin uyguladığı yaptırımlar.
Rapor, Rusya’nın, 2020-2024 döneminde 33 ülkeye silah sattığına işaret ediyor.
Rusya’dan en fazla silah alışı gerçekleştiren ilk üç ülke Hindistan (yüzde 38), Çin (yüzde 17) ve Kazakistan (yüzde 11) oldu.
