Amerika’da uyuşturucu politikası, daha katı bir çizgiye kayıyor.

Amerika’daki güncel uyuşturucu politikalarının bir tarihini görmek isteyenler, Philadelphia’da ibadete kapatılmış bir kiliseye bakabilir. Hâlâ hüzünlü bir orgun bulunduğu bu bina, artık bağımlılara yardım etmeye çalışan kâr amacı gütmeyen Prevention Point adlı kuruluşun evi. Grup, 1991’den bu yana damardan uyuşturucu kullananlara temiz iğne sağlıyor; çünkü bağımlılığın HIV’den daha az tehlikeli olduğunu düşünüyor. On yıl önce fentanil Philadelphia’ya ulaşmaya başladığında, eski kiliseye taşındılar. Örgütü yöneten Silvana Mazzella, “iğne almaya gelenlerde patlama oldu” diyor. Ancak bugün Prevention Point daha az iğne dağıtıyor. Şehir yönetimi daha önce temiz iğneler için 900.000 dolar sağlarken, belediye başkanı Cherelle Parker artık “tek bir şehir dolarının bile” bu programa harcanmaması için “dişe diş mücadele” sözü verdi.

Sadece Philadelphia değil. Tüm Amerika’da, “zararı azaltma” yaklaşımına karşı bir tepki yükseliyor. Bu yaklaşım, bazı insanların her zaman uyuşturucu kullanacağını ve kamu politikasının hastalık bulaşmasını durdurmak ya da aşırı dozları sınırlamak gibi zararları azaltmaya odaklanması gerektiğini savunuyor. Tepkinin çoğu, düzensizlikten ve açıkta uyuşturucu kullanımından öfkelenen yerel topluluklardan geliyor.

Son yıllarda opioid salgını şiddetlenirken ve aşırı doz ölümleri ile bağımlılık daha fazla topluluğu etkilerken, daha çok yer zararı azaltmayı benimsedi. Terim, belirli bir politika listesinden çok bir felsefeyi ifade ediyor. Bu yaklaşımın çoğu AIDS salgınının dehşetinden doğdu. Bugün aşırı dozu tersine çevirebilen Nalokson gibi bazı müdahaleler tartışmasız kabul ediliyor. Ancak uyuşturucu testleri ya da temiz iğne dağıtımı gibi uygulamalar her zaman muhalefet çekti. Zarar azaltmanın zirvesi belki de 2021’de New York’ta iki güvenli kullanım merkezinin açılmasıyla geldi; burada insanlar, aşırı doz durumunda gözetim altında uyuşturucu kullanabiliyordu. O dönemin belediye başkanı Bill de Blasio, “Açıkçası başta hoşuma gitmedi” diyor. Ancak Avrupa ve Kanada’daki merkezleri gördükten sonra, “bir sürü hayat kurtarabiliriz” diye fark ettiğini söylüyor.

Zarar azaltmanın bazı unsurları araştırmalarla diğerlerinden daha çok destekleniyor. Harvard Tıp Fakültesi’nden bağımlılık uzmanı John Kelly, “Bazı şeylerin kesinlikle işe yaradığını biliyoruz” diyor. Nalokson, temiz iğneler ve opioid isteğini azaltan ilaçların klinik deneylerini örnek veriyor. Diğer politikaların ise “daha çok değerlendirmeye” ihtiyaç duyduğunu söylüyor. Calgary Üniversitesi’nden bağımlılık araştırmacısı Anees Bahji, temiz iğne noktalarının bağımlıların tedaviye ulaşması için bir temas noktası olabileceğini belirtiyor. Ancak bu tür programların insanları gerçekten tedaviye yönlendirme etkinliği tasarımlarına göre değişiyor. Bahji, “Krizdeki aciliyet bizi bazı müdahalelerin kanıtlarının aslında çok düşük olduğunu görmezden gelmeye itti” diye uyarıyor.

San Francisco, tepkinin merkezi haline geldi. Fentanil batı kıyısına ulaştığında ve ardından covid-19 gündelik yaşamı felç ettiğinde, şehir merkezinin bazı bölgeleri gayriresmî—ama tolere edilen—bir uyuşturucu pazarına dönüştü. Şehir fonlu gruplar, insanların paylaşmak zorunda kalmaması için fentanil içmeye yarayan folyo ve pipolar gibi malzemeler dağıttı. Salvation Army’den Steve Adami’ye göre, San Francisco’nun liberal uyuşturucu yaklaşımı “güvenli uyuşturucu kullanımı şeyine dönüştü.”

Bölge halkı yaşam kalitesinin bozulmasından sorumlu tuttukları siyasetçileri görevden aldı. Yerlerine gelenler ise yön değiştirdi. Kentin yeni belediye başkanı Daniel Lurie, bu yıl The Economist’e “Zarar azaltmanın gücüne inanıyorum” dedi. Ama ekledi: “Eğer insanlara [içme malzemelerini] dağıtmaya devam ederseniz, onları tedaviye yönlendirecek bir süreç olmadan, sadece bağımlılığı teşvik edersiniz.” Lurie ve belediyedeki müttefikleri, şehrin hedefini sadece güvenli kullanım değil, iyileşme olarak belirledi. Şehir fonlu gruplar hâlâ içme malzemesi dağıtabilecek, ancak bunu kamuya açık şekilde yapamayacaklar ve insanları tedaviye yönlendirmeye çalışmak zorundalar. Salvation Army, bağımlılıktan kurtulanlar için şehir fonlu ilk ayık barınağı açıyor. Bu, zarar azaltmaya odaklanan diğer barınakların yerini almak için değil, alternatif sunmak için tasarlanıyor.

Başkanın tutumu da bu Demokrat belediye başkanlarından çok farklı değil. Temmuz’da “Amerika sokaklarındaki suçu ve düzensizliği sona erdirme” konulu bir başkanlık kararnamesi çıkardı; bu karar, “sözde ‘zararı azaltma’ veya ‘güvenli kullanım’ çabalarını” destekleyen federal fonları kesmeyi amaçlıyor. Güvenli kullanım siteleri zaten federal fon almıyor; bu yüzden karar, belirli bir politika gündeminden çok “zararı azaltma” teriminin siyasallaştırıldığının kanıtıydı.

Aslında yönetimin uyuşturucu politikasındaki öncelik, “uyuşturucu test striplerinin ve Nalokson’un erişimini artırarak” aşırı dozları azaltmak. Güvenli kullanım merkezleri, çünkü kimse mahallesinde görmek istemiyor, uygun bir günah keçisi işlevi görüyor. Ama gerçekte neredeyse yoklar: yalnızca üçü onaylanmış durumda. New York’taki iki merkezin başındaki Sam Rivera, oyun alanlarında açık uyuşturucu kullanımını ya da malzeme dağıtımını istemeyen eleştirmenlerle aynı fikirde olduğunu söylüyor. “Fark şu ki biz [kullanıcıları] içeri alıp onlara sevgi gösteriyoruz ve onlarla çalışıyoruz” diyor. Ancak Adalet Bakanlığı bu sevgiye karşı çıkabilir: federal yasa, yasadışı maddelerin kullanımı için bir merkez işletmeyi yasaklıyor. 2019’da ilk Trump yönetimi, Philadelphia’da bir güvenli enjeksiyon merkezi açılmasını engellemek için dava açmıştı. Yine de Rivera, Beyaz Saray’la müzakere etmeyi umuyor.

Bazı kişiler, zarar azaltma tamamen reddedilirse ne olacağını düşünüyor. Kelly, Nalokson, temiz iğneler ve bağımlılık tedavisi için fonlar kesilirse “çok daha fazla ölüm belgesi göreceğimizi” söylüyor. Diğerleri daha temkinli bir bakış açısına sahip. San Francisco Üniversitesi’nden Daniel Ciccarone, daha az içme malzemesi dağıtılmasının insanları daha tehlikeli olan fentanili enjekte etmeye yöneltebileceğinden endişeleniyor. Ancak zararı azaltma savunucuları ile yaşam kalitelerinin bir ideolojiye feda edildiğini hisseden mahalleler arasında daha fazla anlayış gerektiğini düşünüyor.

Neyse ki aşırı doz ölümleri düşüyor, her ne kadar yüksek bir seviyeden de olsa. Ancak yoksullara yönelik kamu sağlık sigortası programı Medicaid’de yapılacak kesintiler, uyuşturucu tedavi programlarını yok etme riski taşıyor. One Big Beautiful Bill, bağımlılık tedavisini korumaya çalıştı. Ama 64 yaş altındaki opioid bağımlılarının neredeyse yarısı, sağlık sigortası için Medicaid’e güveniyor.