BS Ekonomi Bağımsız Medyasını Destekleyin
Eğer abone iseniz giriş yapınız.
Çin ile ticaret zaten düşüşte
Beş yıl önce pandemi küresel ekonomiyi durma noktasına getirdiğinde, ekonomistler restoran rezervasyonlarından sinema biletlerine kadar alışılmadık verilerle gerçek zamanlı etkileri ölçmeye çalışmıştı. Bugünse dünya, Donald Trump’ın Çin mallarına uyguladığı ağır tarifelerin yol açtığı hasarı anlamaya çalışıyor. Ve uzmanlar yine yenilikçi yöntemlere başvuruyor. İlk bulgulara göre, dünyanın en büyük ekonomisi şimdilik sarsılmadı. Ancak fırtına yaklaşıyor.
Tarifelerin 9 Nisan’da devreye girmesinden önce dahi anketler, Amerikan tüketicileri ve işletmelerinin endişeli olduğunu gösteriyordu. Dallas Fed’in araştırmasına göre, üretici çıktıları Nisan’da rekor düşük seviyeye indi. 30 Nisan’da açıklanan verilere göre ABD ekonomisi yıllıklandırılmış bazda %0,3 daraldı. Şirketler, tarife öncesinde stoklarını doldurmak için ithalata yüklenince dış ticaret açığı genişledi.
Gerçek zamanlı veriler, sonrasında neler olduğunu görmekte ekonomistlere yardımcı oluyor. Covid dönemindeki bazı göstergeler artık geçerli değil ya da yayınlanmıyor. Neyse ki küresel ticaret oldukça iyi izleniyor. Gemiler haftalar öncesinden yola çıkıyor, uydulara konum bildiriyor ve taşıdıkları yüklerin listelerini iletiyor.
Yüksek frekanslı veriler ne söylüyor?
25 Nisan’da sona eren haftada, Çin mallarının başlıca giriş kapıları olan Los Angeles ve Long Beach limanlarına 10 konteyner gemisi, toplam 555.000 ton mal taşıyarak ulaştı. Bu rakam bir yıl öncesiyle aynı seviyede. Ancak Çin-Amerika Batı Yakası arasındaki deniz yolculuğu 2 ila 6 hafta sürüyor. Yani şu anda varan birçok gemi, tarifeler devreye girmeden yola çıkmıştı.
Daha güncel sinyaller ise daha ürkütücü. Veri firması Vizion’a göre, Çin-Amerika arası yeni gemi rezervasyonları 14 Nisan’da başlayan haftada yıllık bazda %45 düştü. Gemi firmalarının liman atlayarak sefer iptal etmesi anlamına gelen “blank sailing” oranı, tüm seferlerin %40’ına ulaştı. Lojistik şirketi Freightos’a göre, Şanghay-Los Angeles hattında konteyner başı navlun maliyeti son bir ayda yaklaşık 1.000 dolar azaldı. Firmalar tarifelerden kaçınmaya yönelirken, Vietnam’dan Amerika’ya sevkiyat fiyatları da benzer oranda arttı. Bu da ithalatçıların alternatif tedarikçilere yöneldiğine işaret ediyor.
Şokun yayılması zaman alacak
Ticaret şoklarının ekonomik etkisi bir anda ortaya çıkmaz. Firmalar bir süre stoklarına dayanabilir. Liman yakınlarındaki gümrük antrepolarına olan talep hızla arttı. Birçok firma, fiyat artırmaktan kaçınıyor; çünkü ya mevcut sözleşmelere bağlılar ya da Trump’ın fikir değiştirip tarifeleri geri çekmesi durumuna karşı müşteri ilişkilerini korumak istiyorlar. Ayrıca, diğer Asya ülkelerine yönelik en ağır tarifelere getirilen 90 günlük erteleme, tedarik zincirlerinin yeniden düzenlenmesine fırsat tanıyor. Örneğin Apple, Amerikan pazarı için iPhone’ları Çin yerine Hindistan’dan tedarik etmeyi planlıyor.
Yine de bu esneklik sınırlı. Trump’ın ilk dönemindeki çok daha ılımlı tarifelerin bile bir yıl içinde nihayetinde Amerikan tüketicilere yansıdığı tespit edilmişti. Xeneta lojistik danışmanlık şirketinden Peter Sand’e göre, Trump’ın öngörülemeyen politikaları, pandemi, Süveyş Kanalı tıkanıklığı ve Kızıldeniz’deki Husi saldırılarıyla geçen bir on yılın ardından bile denizcilik firmalarını hazırlıksız yakaladı. 24 Nisan’daki bir yönetim kurulu toplantısında Los Angeles Limanı yöneticisi, geçici ertelemelerin firmalara tedarik zincirlerini yeniden yapılandırmak için yeterli olmadığını söyledi. Bu durum, en ağır önlemler iptal edilse bile ekonomik zarara yol açacak. Zamanında yola çıkamayan gemiler ya geç varacak ya da hiç ulaşamayacak. Stoklar tükenecek. Yatırım ve işe alım planları askıya alınan firmalar bu planları yeniden başlatmakta tereddüt edecek.
Siyasi sonuçlar olur mu?
Ticaretin maliyeti siyasi sonuç doğurur mu? Serbest ticaret yanlıları umutlansa da yanıt hayal kırıklığı yaratabilir. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden David Autor ve ekibinin yeni çalışmasına göre, Trump’ın ilk döneminde tarifelerden olumsuz etkilenen bölgelerin çoğu sonrasında Cumhuriyetçilere daha fazla yöneldi. Araştırmacılar, seçmenlerin maliyete rağmen Çin’le yüzleşmeyi önemli bulmuş olabileceklerini öne sürüyor. Amerika henüz kendi eliyle yarattığı bir ticaret krizini yaşamıyor olabilir. Ama denizlerdeki hava tahmini pek iç açıcı değil.
Kaynak: The Economist
