• Küresel altın rallisi sonrası konut fiyatları altın birikimi yüksek illerde ortalama %10 daha fazla arttı.
• Etki krediyle değil, nakit alımlarla gerçekleşiyor — “altın bozdurup ev alma” eğilimi belirginleşti.
• Zenginleşme hissi satış hacmini azaltıyor; ev sahipleri ellerindeki taşınmazı tutmayı tercih ediyor.
Türkiye’nin hanehalkı birikim alışkanlıkları, son yıllarda klasik yatırım teorilerinin ötesine geçti. Küresel altın fiyatlarının 2023–2024 dönemindeki keskin yükselişi, yalnızca kuyumcu vitrinlerini değil, konut piyasasını da doğrudan etkileyen bir “servet kanalı” haline geldi.
Yeni yayımlanan araştırmaya göre, altın fiyatlarındaki artış, Türkiye’de konut fiyatlarını anlamlı biçimde yukarı çekiyor. Etki özellikle altın tasarruf oranı yüksek illerde yoğunlaşıyor. Çalışmada, iller bazında bankalardaki altın mevduat verileriyle uluslararası altın fiyat hareketleri birleştirilerek Farkların Farkı (DID) yöntemiyle analiz yapıldı. Sonuçlar açık: küresel altın rallisi sonrası, altın birikimi yüksek illerde konut fiyatları ortalama %10 daha fazla artış gösterdi.
“Altın bozdurup ev alma” likidite etkisi
Bu artışın kredi genişlemesiyle değil, nakit bazlı alımlarla gerçekleştiği tespit edildi. Yani artan altın fiyatları, birçok hanede “altın bozdur, ev al” davranışını tetikledi. Veriler, altın birikiminin yüksek olduğu illerde ipotekli satışların payı azalırken, nakit alımların belirgin biçimde arttığını gösteriyor.
Bu durum, ekonomideki klasik servet etkilerinden farklı. Hisse senedi veya konut varlıklarında görülen krediye dayalı genişleme yerine, altın birikimi doğrudan likiditeye dönüşüyor. Araştırmacılara göre, bu “likidite temelli servet aktarımı”, Türkiye’de para politikasının etkisini zayıflatan yeni bir dinamik yaratıyor.
Zenginleşen satmıyor: hacim düşüyor, fiyatlar tırmanıyor
İlginç biçimde, bu servet etkisi fiyatları yukarı iterken, konut satış hacmini aşağı çekiyor. Yani altın değer kazandıkça insanlar ev alıyor ama ev sahipleri satmıyor. Çalışma, “ev sahiplerinin gelecekteki fiyat artışı beklentisi yükseldikçe, satış isteğinin azaldığını” vurguluyor.
Yeni konut arzının esnek olmaması da tabloyu ağırlaştırıyor. Talep, özellikle nakit alımlar üzerinden hızla artarken, arz kısıtlı kaldığı için fiyatlar yukarı yönlü baskı altında. Bu da piyasada “servet enflasyonu” etkisini güçlendiriyor.
Makroekonomik yansımalar: Para politikası dışında bir dalga
Altın fiyatlarındaki dalgalanmalar, Türkiye gibi altın biriktirme geleneği güçlü ekonomilerde, para politikasıyla doğrudan bağlantılı olmayan bir varlık enflasyonu yaratıyor. Bu da, enflasyonla mücadelede klasik faiz araçlarının etkisini zayıflatıyor.
Araştırma, altın gibi alternatif tasarruf araçlarının artık makroekonomik modellemelerde açık biçimde dikkate alınması gerektiğini söylüyor. Zira altın, yalnızca bireysel bir güvenli liman değil; konut fiyatlarını ve finansal istikrarı şekillendiren sistemik bir unsur haline geldi.
Altın, Türkiye’de artık sadece bir tasarruf biçimi değil — konut piyasasını yönlendiren, fiyatları yukarı taşıyan güçlü bir servet kanalı. Bu kanal, krediye değil likiditeye dayanıyor; bireylerin cebindeki ziynet altını, doğrudan gayrimenkul fiyatlarına dönüşüyor.
Bu durum, klasik para politikası çerçevesinin dışında gelişen bir “altın kaynaklı varlık enflasyonu” yaratıyor. Fiyatlar artıyor, satışlar düşüyor; altın, ekonomide sessiz ama güçlü bir dalga halinde yayılıyor.
