BS Ekonomi Bağımsız Medyasını Destekleyin
Eğer abone iseniz giriş yapınız.
Başkan büyük rakamları ve büyük silahları sever. Bu yüzden 1 trilyon doları bulacak bir savunma bütçesi vaat etmesi yerinde. Donald Trump bu yıl övünerek “Kimse böyle bir şey görmedi. Çok maliyet bilincine sahibiz ama orduyu inşa etmemiz gerekiyor” dedi.
Her zamanki gibi bu yönetimde matematik biraz karışık. Bu yılki bütçe iki yasa tasarısının karması: Düzenli savunma bütçesi ve Temmuz’da kabul edilen “One Big Beautiful Bill Act” (BBB) adlı vergi-harcama paketi. 2026 için talep edilen ana bütçe 848 milyar dolar; geçen yılkiyle aynı, dolayısıyla enflasyon hesaba katıldığında fiilen bir kesinti anlamına geliyor. BBB, dört yıl içinde harcanacak 150 milyar dolarlık ek kaynak sağlıyor, bunun 113 milyar doları gelecek yıl kullanılacak. Böylece Pentagon’un 2026 bütçesi 961 milyar dolara çıkıyor—trilyonun biraz altında ama yine de rekor düzeyde.
Peki bu devasa para nasıl harcanacak—ve yeterli olacak mı? Kongre üyeleri, savunma bütçesini artırmak için bu tür tek seferlik yasaları kullanmaktan hoşlanmıyor; genelde sadece özel savaş harcamalarına ekleme yapılmasını kabul ediyorlar. Düz kalan ana bütçe ile yönetimin öncelik değişimleri zaten bazı programların budanmasına yol açıyor. Kabaca üç kategori öne çıkıyor: güçlendirilenler (fazla fon alanlar), duraklatılanlar (sabit kalan ya da kesilenler) ve tamamen kesilenler.
BBB bazı alanlara büyük artışlar getiriyor. Trump’ın gözde projeleri için milyarlar harcanıyor: Altın Kubbe füze savunma sistemi için 25 milyar dolar, sınır güvenliği ve uyuşturucu ile mücadeleye 1 milyar dolar. Savunma Bakanı Pete Hegseth de askerlerin yaşam kalitesine dönük yatırımları öne çıkarıyor. Yaklaşık 9 milyar dolar, askeri konut yardımları, yenilenmiş kışlalar, sağlık ve eğitim desteğine ayrılmış durumda.
Bununla birlikte BBB fonlarının çoğu iki partili önceliklere gidiyor. 40 milyar dolar mühimmat stoklarının artırılması, yedek parçaların genişletilmesi, depoların ve tersanelerin modernizasyonuna ayrıldı. 16 milyar dolar düşük maliyetli silahların (örneğin dronlar) seri üretime geçirilmesine yönlendiriliyor. En büyük kazananlardan biri de gemi inşası: 29 milyar dolar, en az 16 yeni savaş gemisi alımına ayrıldı. Buna iki Arleigh Burke sınıfı destroyer ve bir Virginia sınıfı nükleer saldırı denizaltısı dahil.
Buna karşılık Pentagon’un sabit kalan ana bütçesi bazı kritik programları sekteye uğratıyor. Örneğin F-35 hayalet savaş uçağı. Pentagon gelecek yıl planlanan 74 yerine sadece 47 tane alacak. Amerika’nın savaş uçağı filosu zaten zorlanıyor, özellikle Pasifik’te daha fazla görev yapması isteniyor. Geleceğin platformlarına, örneğin F-47’ye yatırım akıyor ama bunun tam kapasiteye ulaşması en az on yıl sürecek. Ayrıca savaş pilotlarının uçuş saatleri %5 azaltılıyor—Soğuk Savaş döneminde Sovyet pilotlarına ayrılan yetersiz seviyenin bile altına iniyor.
En şaşırtıcı olan ise tamamen kesilen programlar. Bunlardan biri E-7 Wedgetail, uzak hava sahalarını tarayabilen radar ve sensörlerle donatılmış komuta-kontrol uçağı. Pahalı ve savunmasız bulunarak iptal edildi, yerine henüz test edilmemiş uzay tabanlı sensörler getiriliyor. Hegseth ayrıca “eski” zırhlı araçları, hafif tankları ve bazı uçakları emekliye ayırdı. Eleştirmenlere göre bu karar aceleci ve hatalı.
Ordu, donanma ve hava kuvvetleri ile bölgesel komutanlıklar (CENTCOM, EUCOM vb.) her zamanki gibi kısıtlı bütçelerden ve kesintilerden şikâyetçi. Hükümetin hesap denetim ofisine göre 2020’den bu yana “fonlanmamış öncelikler” listelerinin maliyeti %73 artarak 134 milyar dolara ulaştı.
Kongre ek para sağlayabilir. Senato Silahlı Hizmetler Komitesi Pentagon bütçesine 22 milyar dolar eklemek ve Wedgetail’in kesilmesini geri çevirmek istiyor. Temsilciler Meclisi ise daha fazla F-35 talep ediyor. Ancak bunların kabul edilip edilmeyeceği belirsiz. Meclisteki bütçe şahinleri daha fazla harcamaya direnecektir. Üstelik siyasi tıkanıklık nedeniyle bütçeler çoğu zaman zamanında geçmiyor. Muhtemel sonuç, geçen yılın seviyesini esas alan bir “süreklilik kararı” ile idare edilmesi. Görünen o ki trilyon doların da artık eski gücü yok.
