Uluslararası sivil haklar gözlem kuruluşu Civicus, ABD’yi sivil özgürlüklerde hızlı bir düşüş yaşadığı gerekçesiyle izleme listesine ekledi. 2025’in ilk listesinde yer alan diğer ülkeler Demokratik Kongo Cumhuriyeti, İtalya, Pakistan ve Sırbistan oldu.
Civicus, dünya çapında vatandaş haklarını ve sivil toplumu güçlendirmeyi amaçlayan uluslararası bir sivil toplum kuruluşu olarak, 198 ülkede sivil özgürlükleri izleyen Civicus Monitor platformunu yönetiyor. Önceki yıllarda bu listeye Zimbabve, Arjantin, El Salvador ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkeler de dahil edilmişti.
Trump Yönetimine Yönelik Eleştiriler
Civicus yetkilisi Mandeep Tiwana, izleme listesinin özellikle barışçıl toplanma, örgütlenme ve ifade özgürlüğü alanlarında ciddi gerileme yaşanan ülkeleri belirlediğini söyledi. ABD’nin listeye eklenme sebebi olarak Trump yönetiminin demokratik normlara ve küresel iş birliklerine yönelik saldırıları gösterildi.
Örgüt, federal çalışanların toplu şekilde görevden alınması, Trump’a sadık isimlerin kilit hükümet pozisyonlarına atanması, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi’nden çekilme, federal ve dış yardımların durdurulması ve USAID’in (ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı) işlevsiz hale getirilmesi gibi adımları, anayasal özgürlükler üzerinde ağır bir baskı oluşturabilecek hamleler olarak değerlendirdi.
Civicus ayrıca, Trump yönetiminin Filistin yanlısı protestolara yönelik baskılarını ve medya erişimini kısıtlama kararlarını da demokrasi açısından tehlikeli bir gelişme olarak nitelendirdi.
“McCarthy Döneminden Bu Yana Görülmemiş Bir Hukuk Devleti Saldırısı”
Örgüt, Trump yönetiminin aldığı kararları “hukuk devletine yönelik eşi benzeri görülmemiş bir saldırı” olarak tanımladı. Civicus, bu sürecin ABD’deki demokratik denge mekanizmalarını aşındırdığı görüşünü dile getirerek, durumu “20. yüzyıldaki McCarthy döneminden bu yana en büyük tehdit” olarak yorumladı.
Tiwana, “Baskıcı başkanlık kararnameleri, haksız kurumsal kesintiler ve üst düzey yetkililerin tehditkar açıklamaları, Amerikan demokrasisinin temel ilkelerinden biri olan muhalefet hakkını baskı altına alıyor” dedi.
ABD’nin “Daralan Özgürlükler” Kategorisinde Kalması Endişe Yarattı
Civicus Monitor, ülkelerdeki sivil alanı “açık”, “daralan”, “engellenen”, “baskılanan” ve “kapalı” olmak üzere beş farklı kategoriye ayırıyor. ABD, Biden yönetimi döneminde olduğu gibi şu anda da “daralan özgürlükler” (narrowed) kategorisinde yer alıyor.
Ancak, Trump’ın ilk döneminde ABD’nin durumu “engellenen özgürlükler” (obstructed) olarak sınıflandırılmıştı. Bu, özellikle Black Lives Matter protestolarına karşı alınan sert önlemler ve çevre adaleti aktivistlerine yönelik baskıcı yasalar nedeniyle gerçekleşmişti.
Civicus’un ABD’yi tekrar izleme listesine eklemesi, demokratik özgürlüklerin önümüzdeki dönemde daha fazla baskı altında kalabileceği yönünde uluslararası endişeleri artırıyor.
