Trump Barış İçin Son Uyarıyı Verdi, Petrol ve Diplomasi Krizi Derinleşiyor
ABD Başkanı Donald Trump, Cumartesi günü yaptığı televizyon konuşmasında ABD ordusunun İran’ın üç ana nükleer tesisini vurduğunu doğruladı ve Tahran’ın barışa yanaşmaması halinde daha yıkıcı saldırılarla karşı karşıya kalacağı uyarısında bulundu. Bu açıklama, hem askeri hem siyasi olarak bölgede yeni bir dönemin başladığını gösteriyor.
Trump, İran’a karşı düzenlenen saldırının “muazzam bir askeri başarı” olduğunu belirtti. “İran’ın önemli nükleer zenginleştirme tesisleri tamamen ve tümüyle yok edildi” diyen Trump, sadece üç dakikadan uzun süren konuşmasında İran’ın önünde yalnızca iki seçenek olduğunu vurguladı: “Ya barış ya da trajedi.” Ardından, ABD ordusunun elinde vurulabilecek daha birçok hedefin olduğunu belirterek, “Eğer barış hemen gelmezse, diğer hedeflere hassasiyetle, hızla ve beceriyle saldıracağız” dedi.
CBS News’e göre ABD, saldırının ardından Tahran’a diplomatik kanallar aracılığıyla ulaşarak operasyonun yalnızca ABD planlamasıyla yürütüldüğünü ve rejim değişikliği amacı taşımadığını iletti. Trump, saldırıda hedef alınan üç ana nükleer tesisi şöyle sıraladı: Natanz, İsfahan ve Fordow. Fox News’e konuşan Trump, Fordow’a altı adet sığınak delici bomba atıldığını, diğer iki hedefe ise toplam 30 Tomahawk füzesi fırlatıldığını söyledi.
Reuters’a konuşan bir ABD’li yetkili, saldırılarda B-2 hayalet bombardıman uçaklarının görev aldığını doğruladı. Trump daha sonra Truth Social hesabında, “Fordow gitti. Birincil siteye tam bir bomba yükü atıldı,” ifadesini paylaştı.
Reuters, günün erken saatlerinde Fordow’un yerin derinliklerine gömülü yapısının yalnızca GBU-57 gibi büyük sığınak delici bombalarla vurulabileceğini bildirmişti. Saldırıların etkilerinin, tesislerin tahkimat düzeyi göz önüne alındığında, günler hatta haftalar içinde netleşmesi bekleniyor.
İran tarafı, Fordow sahasının “düşman hava saldırılarıyla” hedef alındığını teyit etti. Ancak Kum milletvekili Muhammed Manan Reisi, tesiste ciddi bir hasar olmadığını öne sürdü. İran medyası da nükleer tesislerde herhangi bir radyasyon sızıntısı veya halk sağlığını tehdit edecek bir durumun olmadığını bildirdi. İran Devlet Televizyonu Siyasi Başkan Yardımcısı Hasan Abedini, söz konusu üç bölgedeki zenginleştirilmiş uranyumun daha önceden transfer edildiğini ve sivil riski minimize edecek şekilde sahaların büyük ölçüde boşaltıldığını söyledi.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Trump’a “cesur kararı” için teşekkür ederek, “Tarih, Başkan Trump’ın dünyanın en tehlikeli rejimine dünyanın en tehlikeli silahlarını alma hakkını yasakladığını yazacaktır,” dedi. İsrail’in İran’a yönelik saldırıları, 13 Haziran’da başlamıştı. Bu saldırılar sonucunda İran devlet ajansı Nour News’e göre, en az 430 kişi hayatını kaybetti, 3.500’den fazla kişi yaralandı. İsrail’de ise yerel yetkililer 24 sivilin öldüğünü, 1.272 kişinin yaralandığını bildirdi.
İran, nükleer programının barışçıl amaçlı olduğunu savunmaya devam ederken, İsrail tarafı bu programın askeri amaç taşıdığına ve nükleer silah edinmeye yönelik olduğuna dair endişelerini sürdürüyor.
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, saldırıları “zaten uçurumun kenarında olan bir bölgede tehlikeli bir tırmanış” olarak tanımlayarak, uluslararası barış ve güvenliğe doğrudan tehdit teşkil ettiğini ifade etti. ABD ile İsrail’in saldırıları, Batı’nın İran’ı diplomasiye yönlendirme girişimlerinin başarısızlıkla sonuçlandığı bir zeminde gerçekleşti.
Bu çatışmanın enerji altyapısı üzerindeki etkisi şimdiden hissedilmeye başlandı. İran’ın Güney Pars gaz sahası İsrail saldırılarıyla hedef alınırken, ülkenin petrol üretimi tamamen durma riskiyle karşı karşıya. Ayrıca İran’ın Hürmüz Boğazı’ndaki tanker geçişlerini tehdit etmesi, küresel petrol arzı açısından alarm seviyesini yükseltti. Bu gelişmeler, küresel ekonomide stagflasyon riski tartışmalarını da yeniden gündeme taşıyor.
ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth’in Pazar günü sabah saatlerinde Pentagon’da detaylı bir basın toplantısı yapması bekleniyor.
Siyasi cephede ise içeride tartışmalar derinleşti. Bazı Cumhuriyetçi ve Demokrat Kongre üyeleri, Trump’ın askeri harekât için Kongre’den yetki alması gerektiğini savunuyor. Mississippi Senatörü ve Silahlı Hizmetler Komitesi Başkanı Roger Wicker operasyonu desteklerken, “Artık çok ciddi seçimlerle karşı karşıyayız,” ifadelerini kullandı. Kentucky’li Cumhuriyetçi Thomas Massie “Bu anayasaya aykırı,” dedi. Demokrat Alexandria Ocasio-Cortez ise operasyonun “kesinlikle ve açıkça azil gerekçesi” olduğunu söyledi.
Trump’ın tabanı olan MAGA hareketinden bazı isimler de bu dış müdahaleye mesafeli. Steve Bannon, War Room yayınında bu operasyonun tabanda soru işaretleri yarattığını belirtti. Yorumcu Charlie Kirk ise Trump’a destek mesajı vererek “Amerika, Başkan Trump’ın yanındadır,” paylaşımında bulundu.
Orta Doğu’da savaş riski hızla tırmanırken, İran’ın vereceği yanıt hem bölgesel güvenlik hem de küresel enerji dengeleri açısından kritik bir eşiği temsil edecek.
