Washington’dan Gelen Yeni Başlık
ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu (USGS), 2025 taslak Kritik Mineraller Listesini yayımladı ve gümüşü ilk kez bu kapsama aldı. Bu adım, gümüşün yalnızca “değerli metal” değil, aynı zamanda enerji, teknoloji ve ulusal güvenlik için stratejik kaynak olarak konumlandığını gösteriyor.
Listenin nihai hâli önümüzdeki aylarda açıklanacak; ancak şimdiden piyasalarda yeni bir fiyatlama rejiminin kapısı aralandı.
Kısa Vadeli Etki: Prim ve Volatilite
- “Kritik” statüsü, federal stoklama ve teşvik politikalarının önünü açıyor.
- ABD içi fiziki talep artışı, ithalat bağımlılığı nedeniyle arz endişelerini tetikliyor.
- Citi, ABD içi gümüş primlerinin “yetersiz fiyatlandığını” ve 232. Madde kapsamlı tarifeler gelirse fiyatların spotun 6–20 $ üstünde oluşabileceğini öngörüyor.
- Benzer bir “şok” geçtiğimiz ay altın tarafında yaşanmış, yanlış sınıflandırılan külçeler gümrük vergisi paniğiyle fiyatları anlık yukarı fırlatmıştı.
Uzun Vadeli Dinamikler: Talep Patikası
- Fotovoltaik sektöründe gümüş talebi 2050’ye kadar küresel arzı yutabilecek seviyelere çıkabilir.
- Elektronik, yapay zekâ donanımı ve savunma uygulamalarında kullanım genişliyor.
- Dört yıldır üst üste arz açığı veren piyasa, 2024’te yaklaşık 149 milyon ons açık verdi.
- Gümüşün yarısı diğer metallerin yan ürünü olarak çıkarıldığı için üretim esnekliği düşük, açığın kalıcılaşma riski yüksek.
Grafikte 2010–2025 dönemine ilişkin gümüş arzı (supply), talebi (demand) ve piyasa dengesi (market balance) gösteriliyor. Kaynak Metals Focus, WisdomTree, Ocak 2025.
1. Arz ve Talep Görünümü
- 2010–2019: Arz ve talep birbirine oldukça yakın seyrediyor. 2015 sonrası arz hafif talebin üstünde.
- 2020 sonrası: Özellikle 2021’den itibaren talep arzı belirgin şekilde aşıyor. 2022’de ciddi bir talep patlaması görülüyor.
- 2023–2025 (tahmin): Talep güçlü kalmaya devam ediyor, arz toparlansa bile yine aşağıda kalıyor.
2. Piyasa Dengesi (Market Balance)
- 2010–2019: Denge genelde sıfıra yakın, küçük pozitif/negatif salınımlar var → piyasada belirgin bir sıkışma yok.
- 2020 sonrası: Denge hızla negatife kayıyor.
- 2021: Küçük açık.
- 2022: Rekor açık (yaklaşık -300 milyon ons).
- 2023: Açık biraz azalıyor ama yine negatif.
- 2024–2025: Tahminler negatif dengenin kalıcı olacağını gösteriyor.
3. Ne Anlama Geliyor?
- Arz açığı: Son 4 yıldır arz, talebi karşılayamıyor. Bu da fiyatları yukarı yönlü baskılıyor.
- Sürdürülebilirlik sorunu: Gümüş madenciliğinin büyük kısmı yan ürün (altın, bakır, çinko üretiminden çıkıyor). Bu nedenle arz esnekliği sınırlı.
- Talep tarafı güçlü: Yenilenebilir enerji (özellikle güneş panelleri), elektronik, batarya teknolojileri, sağlık sektöründe artan gümüş kullanımı bu tabloyu destekliyor.
- 2025 sonrası risk: Eğer bu açık kapanmazsa gümüş fiyatlarında kalıcı yüksek seviyeler görebiliriz. Spot fiyatın 30–35 dolar bandından yukarı çıkma potansiyeli, bu arz-talep dengesizliğiyle daha güçlü hale geliyor.
Sonuç: Grafik, gümüş piyasasında 2020 sonrası başlayan arz-talep kırılmasının kalıcılaştığını ve fiyatlar için yukarı yönlü yapısal bir zemin hazırladığını gösteriyor.
Neden Şimdi Listeye Girdi?
- Yoğun Meksika bağımlılığı: Küresel arzın dörtte biri tek ülkeden geliyor. Siyasi veya düzenleyici bir kesinti ABD için “yüksek etkili risk.”
- Jeopolitik gündem: Trump yönetiminin ticaret politikaları, değerli metalleri dahi stratejik çerçeveye çekiyor.
- Endüstriyel dönüşüm: Enerji geçişi ve teknoloji yatırımları, gümüşü “stratejik kritik” seviyeye yükseltti.
Fiyat Projeksiyonları
- Dünya Bankası, JPMorgan, Saxo Bank: 2025 için ortalama 33–40 $/ons tahmini.
- HSBC: Arz–talep açığı ve politik risklerle 35 $ üstü senaryosu öne çıkıyor.
- Citi: Tarife uygulanması halinde 40 $ üzeri, agresif senaryoda 60 $ bandı olasılığını gündeme taşıyor.
Yatırımcı Notu
Gümüşün “kritik mineral” listesine eklenmesi, iki yönlü bir fiyat katalizörü yaratıyor:
- Destekleyici başlıklar (federal alımlar, teşvikler, stoklama) → talep artışı, fiyat yukarı.
- Tarife riski → ABD içi fiyatlamada uluslararası spotun belirgin üzerinde primler.
Kısa vadede volatilite ve ani sıçramalar olağan, uzun vadede ise enerji ve teknoloji talebiyle desteklenen kalıcı bir yukarı patika söz konusu. Ancak yatırımcı için temel soru şu: gümüş artık sadece değerli bir metal mi, yoksa ABD’nin yeni jeopolitik “stratejik cephanesi” mi?
